Home / Publicaties / Beperking van het stakingsrecht in de luchtvaart

Beperking van het stakingsrecht in de luchtvaart

01/09/2016

FNV en KLM zijn het oneens over de arbeidsvoorwaarden voor het grondpersoneel van KLM. VNV (Vereniging Nederlandse Verkeersvliegers) wil een betere cao voor de piloten die werkzaam zijn op de easyJet-basis op Schiphol. Op 11 augustus 2016 heeft de voorzieningenrechter in Haarlem FNV verboden om tot en met 4 september 2016 collectieve werkonderbrekingen te organiseren bij KLM. Dit nadat op 3 augustus 2016 al een ordemaatregel was opgelegd dat niet gestaakt mocht worden tot het vonnis. In een tweede kort geding tussen easyJet en VNV legde de voorzieningenrechter in Haarlem op 12 augustus 2016 VNV ook een (gedeeltelijk) stakingsverbod op. Inmiddels heeft ook Gerechtshof Amsterdam zich uitgesproken over stakingen op Schiphol.

Wanneer weegt het maatschappelijk belang zwaarder dan het stakingsrecht?

Beoordelingsmaatstaf stakingsrecht

Indien de vakbond aannemelijk maakt dat de aangekondigde actie redelijkerwijze kan bijdragen aan doeltreffende uitoefening van het recht op collectief onderhandelen, dan valt de actie onder het bereik van het Europees Sociaal Handvest (ESH). De werkonderbreking of staking wordt dan in beginsel aangemerkt als rechtmatige uitoefening van het sociale grondrecht op collectieve actie. Van een doeltreffende uitoefening van het recht op collectieve onderhandelingen is bijvoorbeeld sprake als de actie de werkgever kan prikkelen om verder te onderhandelen met de vakbond.

De werkgever of de derde die eist dat de aangekondigde actie wordt beperkt of uitgesloten, moet aantonen dat deze beperkingen maatschappelijk gezien dringend noodzakelijk zijn.

Eerder deze zomer beperkte de voorzieningenrechter te Amsterdam het stakingsrecht van chauffeurs in het leerlingenvervoer, omdat het maatschappelijk belang dat leerlingen die voor hun schoolgang zijn aangewezen op dat vervoer ook daadwerkelijk naar school kunnen gaan, zwaarder weegt dat het belang van FNV bij de acties.

Beperking van het stakingsrecht op Schiphol

De door FNV en VNV aangekondigde acties op Schiphol zijn collectieve acties in de zin het ESH. Ook hier was dus de vraag aan de orde of een inperking van het stakingsrecht maatschappelijk gezien dringend noodzakelijk is.

In het eerste vonnis in kort geding in de zaak tussen KLM en Schiphol enerzijds en FNV anderzijds oordeelt de voorzieningenrechter dat daarvan sprake is, totdat de grote zomerdrukte voorbij is. De terreurdreiging en de extra veiligheidsmaatregelen die op Schiphol gelden, lijken daarbij voor de voorzieningenrechter de doorslag te geven. Volgens de voorzieningenrechter is "het laatste wat een luchthaven nu kan gebruiken, dat er extra commotie ontstaat ten gevolgen van (aangekondigde) werkonderbrekingen, die tot gevolg hebben dat passagiers en/of bagage op de luchthaven zullen stranden." Daarbij verwijst de voorzieningenrechter uitdrukkelijk naar de aanslag op de luchthaven Zaventem.

De dag na dit vonnis in kort geding, oordeelt de voorzieningenrechter in de procedure tussen easyJet en VNV dat de goede procesorde eigenlijk in de weg staat aan toewijzing van de vorderingen van easyJet, omdat de gevorderde beperking in een eerder kort geding (deels) is afgewezen en daarover nog een hoger beroep procedure loopt. De voorzieningenrechter meent echter dat dit formele juridische bezwaar in dit specifieke geval niet aan de toewijzing van de vorderingen in de weg kan staan. Ook in deze zaak oordeelt de voorzieningenrechter dat het algemeen bekende feit van de recent ingetreden terreurdreiging op en rond Schiphol en het gegeven van de vakantiedrukte met zich brengen dat de door easyJet gevorderde beperking van het stakingsrecht wordt toegewezen.

De uitspraken zijn kritisch ontvangen: het stakingsrecht zou te veel worden ingeperkt. FNV heeft hoger beroep ingesteld van het kortgedingvonnis. Het gerechtshof oordeelde op 26 augustus 2016 dat KLM en Schiphol voldoende aannemelijk hebben gemaakt dat de aangekondigde werkonderbreking een groot aantal passagiers zal treffen en dat het, gelet op de extreme drukte gedurende de vakantieperiode tot en met 4 september 2016, één of meer dagen zal duren voor het vliegverkeer weer genormaliseerd zal zijn. Mede bezien in het licht van de kwetsbaarheid van de luchthaven Schiphol en de noodzaak om extra veiligheidsrisico's te voorkomen, oordeelt het gerechtshof dat de voorzieningenrechter het recht op collectieve actie van FNV terecht heeft ingeperkt tot en met 4 september 2016. De grenzen van het stakingsrecht zullen onderwerp van discussie blijven.

Auteurs

Stephanie Dekker