Home / Publicaties / Burenrecht. Zakelijke rechten. Ruilverkaveling. Wenk...

Burenrecht. Zakelijke rechten. Ruilverkaveling. Wenk onder Hof Arnhem-Leeuwarden, 25 september 2018

21/11/2018

Jasper Kampherbeek en Mariëlle de Blok zijn redactioneel medewerker van het tijdschrift Rechtspraak Notariaat (RN).

Vermoeden van aanwezigheid 'buurweg', mogelijkheid tegenbewijs.

Wenk in RN 2018/95, ECLI:NL:GHARL:2018:8517

Het feit dat het erf ten behoeve waarvan een erfdienstbaarheid van weg is gevestigd niet betrokken is een ruilverkaveling doet geen afbreuk aan de zuiverende werking van de ruilverkaveling als het dienend erf wel betrokken is in die ruilverkaveling. De onderhavige uitspraak toont aan dat de vastgoedjurist over een breed palet aan kennis dient te beschikken over verschillende vastgoedgerelateerde onderwerpen. Zo is naast kennis over het leerstuk van verjaring van een erfdienstbaarheid, ook kennis van een ruilverkaveling en van het Oud BW en ons oudvaderlands recht (waar de buurweg uit afkomstig is) noodzakelijk.

In casu slaagt het beroep op verkrijging van de erfdienstbaarheid van weg door middel van verjaring niet. Er wordt namelijk niet voldaan aan de bezitseis van 10 respectievelijk 20 jaar casu quo worden hiervoor onvoldoende feiten en omstandigheden aangevoerd. In deze uitspraak komt vervolgens mooi de rechtsfiguur buurweg tot uitdrukking, en hoe deze rechtsfiguur voor de bestaande praktijk nog steeds relevant is en wordt toegepast in procedures zoals de onderhavige. Vóór de inwerkingtreding van het Nieuw BW kon een erfdienstbaarheid van weg niet door verjaring ontstaan. Dit was ook niet nodig aangezien een beroep op buurweg tot een vergelijkbaar resultaat leidde (namelijk het gebruik van een weg door meerdere omwonenden). Een buurweg dient onder het huidige BW nog steeds te worden gerespecteerd gelet op de Overgangswet nieuw BW, zodat kennis van het Oud BW relevant blijft ter bepaling van iemands bestaande rechten. Een buurweg ontstond door een uitdrukkelijke of stilzwijgende wilsverklaring tot een bestemming van een weg tot gemeenschappelijk gebruik door de naburen (de omwonenden die gebruik maken van de weg). Een buurweg is geen zakelijk recht, maar slechts een verbintenisrechtelijk recht. Hierdoor verloopt het ontstaan en beëindiging van een buurweg anders dan bij een erfdienstbaarheid van weg, hetgeen mede in de uitspraak tot uitdrukking komt. Gelet op de uitspraak is en blijven goede verklaringen van getuigen/omwonenden ook voor een buurweg van belang voor het aantonen van voormeld gemeenschappelijk gebruik van de betreffende weg inhoudende dat aan de voorwaarden voor het ontstaan van een buurweg werd voldaan en dat deze buurweg inmiddels niet is opgeheven.

Tot slot verdient de ruilverkaveling en haar rechtsgevolgen nog aandacht. Een ruilverkaveling zorgt voor een titelzuiverende werking, waardoor bestaande rechten die niet in de ruilverkaveling worden meegenomen komen te vervallen. Mede gelet op deze verstrekkende consequenties van een ruilverkaveling is de procedure van een ruilverkaveling met de nodige waarborgen omkleed. Het (tijdig) opkomen in deze procedure is noodzakelijk om rechtsverwerking te voorkomen ten aanzien van (gepretendeerde) bestaande rechten. In dit kader wordt verwezen naar art. 16 van de Wet inrichting landelijk gebied (die tegenwoordig de ruilverkaveling beheerst). Op basis van dit artikel strekt een ruilverkaveling tot verbetering van de inrichting van het landelijke gebied overeenkomstig de functies van dat gebied, zoals deze in het kader van de ruimtelijke ordening zijn aangegeven. Dat hierdoor bestaande rechten verdwijnen die niet dit doel dienen, is van een ondergeschikt belang en worden niet geëerbiedigd/genoemd in de ruilverkaveling. Kortom; indien men wetenschap heeft van een ruilverkaveling waarbij iemands erf direct of indirect is betrokken (bijvoorbeeld als heersend erf ten aanzien van een dienend erf dat in de ruilverkaveling is betrokken, waar in casu sprake van was) dienen de relevante publicaties en termijnen goed in de gaten te worden gehouden om tijdig op te komen ten behoud van bestaande rechten.

Auteurs

Portret vanJasper Kampherbeek
Jasper Kampherbeek
Partner
Amsterdam
Portret vanMariëlle Blok
Marielle de Blok
Counsel
Amsterdam