Commissie van aanbestedingsexperts: de stand van zaken

Gelijktijdig met de inwerkingtreding van de Aanbestedingswet in 2013 is ook de Commissie van aanbestedingsexperts in het leven geroepen. Het primaire doel van de Commissie is door een snelle, zorgvuldige en laagdrempelige behandeling van klachten bij te dragen aan de oplossing van aanbestedingsklachten. De Commissie doet dat door tussen partijen te bemiddelen en niet bindende adviezen te geven naar aanleiding van aan haar voorgelegde klachten. Daarmee hoopt de Commissie tevens de professionaliteit van de aanbestedingspraktijk verder te verbeteren en een leereffect teweeg te brengen bij ondernemingen, aanbestedende diensten en speciale-sectorbedrijven. De Commissie heeft onlangs een rapportage op haar website gepubliceerd over haar werkzaamheden in het afgelopen jaar (periode van 1 maart 2014 tot 1 maart 2015). Welke trends volgen uit dit rapport? En heeft het indienen van een klacht kans van slagen? In deze bijdrage gaan wij kort op deze vragen in.

Trends

Uit het rapport blijkt dat het aantal klachten dat aan de Commissie is voorgelegd het afgelopen jaar flink is toegenomen. Dat is goed verklaarbaar, want de praktijk leert dat het indienen van een klacht bij de Commissie voor gegadigden en inschrijvers zeer de moeite waard is. Dit in tegenstelling tot het starten van een kort gedingprocedure, waarbij de slagingskans voor gegadigden en inschrijvers klein is. Overigens vergroot het indienen van een klacht bij de Commissie de slagingskans in een eventuele gerechtelijke procedure, omdat voorzieningenrechters open blijken te staan voor de adviezen van de Commissie (zie Vzr. Rb. Gelderland 24 januari 2014, ECLI:NL:RBGEL:2014:454).

Alle klachten zijn overigens ingediend door bedrijven die mee willen dingen naar overheidsopdrachten. Klachten over de gunningscriteria en het beoordelen van biedingen voerden daarbij de boventoon, gevolgd door klachten over de motivering van de gunningsbeslissing. Vanwege het grote aantal klachten heeft de Commissie het prioriteren van klachten tot onderdeel van het proces gemaakt. In het geval dat termijnen in de aanbestedingsprocedure een rol spelen, wordt door de Commissie in voorkomende gevallen aan de aanbestedende dienst het verzoek gedaan om gedurende de periode die nodig is om een advies te kunnen uitbrengen, in de lopende procedure geen onomkeerbare stappen te nemen, opdat een advies van de Commissie nog effect kan hebben in de procedure.

Een andere trend die volgt uit het rapport is dat het aantal klachten dat vanwege procedurele redenen niet in behandeling wordt genomen daalt. Deze ontwikkeling wordt toegeschreven aan het feit dat partijen gewend raken eerst te klagen bij het klachtenloket van de aanbestedende dienst.

Tenslotte geeft de Commissie in haar adviezen tegenwoordig niet enkel een normatief oordeel over de gegrondheid van de klacht, maar gaat zij ook na of en in hoeverre aan de partijen een praktische aanbeveling kan worden gedaan.

Nationale ombudsman en bevoegdheid Commissie

Uit de praktijk blijkt overigens dat ondernemers af en toe ook hun klacht voorleggen aan de Nationale ombudsman, in plaats van aan de Commissie. Dit is verwonderlijk aangezien de Commissie speciaal is opgericht om door een snelle, zorgvuldige en laagdrempelige behandeling van klachten bij te dragen aan de oplossing van aanbestedingsklachten. Daarnaast beschikt de Commissie over de benodigde deskundigheid en is zij, in tegenstelling tot de Nationale ombudsman die enkel beoordeelt of het bestuursorgaan zich al dan niet behoorlijk heeft gedragen, ook bevoegd om ingediende klachten te toetsen aan wet- en regelgeving. Overigens is de Commissie ook bevoegd een klacht in behandeling nemen indien een (private) aanbesteder heeft verklaard zich gebonden te achten aan de Aanbestedingswet 2012 (zie advies 147). Er hoeft in dat geval dus geen sprake te zijn van een aanbestedende dienst die kwalificeert als overheid, publiekrechtelijke instelling of speciale sector-bedrijf.

Conclusie

Het aantal klachten dat door ondernemers in het afgelopen jaar aan de Commissie van aanbestedingsexperts is voorgelegd is gestegen ten opzichte van het jaar daar voor. Dit is een goede ontwikkeling aangezien de slagingskans voor ondernemers aanmerkelijk groter is bij de Commissie dan in een kort gedingprocedure. De Commissie gaat daarbij zeer grondig en zorgvuldig te werk en geeft daarmee tevens een juridisch inhoudelijke bijdrage aan de uitleg van de aanbestedingsregels. Kortom, de Commissie lijkt aan haar doelstelling te voldoen. Het verdient dan ook de aanbeveling om klachten in te dienen bij de Commissie.