Experimenteerwet: de zelfrijdende auto onderweg

Het wetsvoorstel Experimenteerwet zelfrijdende auto's is op 26 april 2018 aangenomen door de Tweede Kamer: daarmee komt het testen van auto's met bestuurders op afstand binnen bereik.

Hamerstuk?

Het wetsvoorstel is op 22 november 2017 door de minister ingediend en is momenteel in behandeling bij de Eerste Kamercommissie voor Infrastructuur, Waterstaat en Omgeving. Deze Commissie zal naar verwachting blanco eindverslag uitbrengen, tenzij een van de leden uiterlijk op 22 mei 2018 kenbaar maakt schriftelijke voorbereiding te willen. Als de Eerste Kamercommissie blanco verslag uitbrengt, zal het wetsvoorstel op 29 mei 2018 als hamerstuk worden afgedaan. De Experimenteerwet zal vervolgens in werking treden op een bij koninklijk besluit te bepalen tijdstip. Gelet op de vaste inwerkingtredingdata die de wetgever hanteert zou dit al op 1 juli a.s. het geval kunnen zijn, zij het dat een minimum invoeringstermijn van drie maanden tussen publicatie en daadwerkelijke inwerkingtreding wordt aangehouden. Dit om het bedrijfsleven de tijd te geven zich voor te bereiden op de nieuwe wetgeving. In dit geval lijkt echter niets aan een spoedige inwerkingtreding in de weg te staan.

Mogelijkheden en gemiste kansen nieuwe wet

Door een aantal wijzigingen in de Wegenverkeerswet 1994 maakt de Experimenteerwet het mogelijk om, na het verkrijgen van een vergunning, experimenten met zelfrijdende auto's uit te voeren. Dit wordt gedaan met een bestuurder op afstand terwijl het systeem het gedrag van het motorrijtuig bepaalt en de bestuurder, zo nodig, altijd kan ingrijpen.

De Minister van Infrastructuur en Waterstaat verleent een vergunning voor een experiment voor ten hoogste drie jaar. Bij de vergunning wordt een beschrijving gegeven van het experiment en wordt aangegeven gedurende welke periode, bij welke weersomstandigheden en op welke wegen of weggedeelten het experiment wordt uitgevoerd en hoeveel motorrijtuigen de bestuurder tegelijkertijd mag besturen. Daarnaast wordt bepaald welke veiligheidsmaatregelen worden getroffen, van welke regels ontheffing is verleend, hoe de Minister het experiment gaat monitoren en evalueren en welke voorschriften gelden voor de handhaving en opsporing.

Op de datum van inwerkingtreding zal de Experimenteerwet directe werking hebben. Ontheffingen die tot dan zijn verleend op grond van de Wegenverkeerswet worden door de inwerkingtreding niet geraakt. Ook het huidige stelsel voor verzekering en voor aansprakelijkheid bij ongevallen zal ongemoeid blijven. Alle plichten en verantwoordelijkheden die vanuit de huidige wetgeving op de bestuurder zijn gelegd, gelden in de experimenteerwet ook voor de bestuurder die zich niet in het voertuig bevindt. Dit terwijl de situatie wezenlijk anders kan zijn dan wanneer een bestuurder zich in het voertuig bevindt, bijvoorbeeld wanneer door een storing in het besturingssysteem ingrijpen op afstand niet mogelijk is. In de praktijk wordt daarom reeds nagedacht over een herinrichting van het stelsel.

Transitie

Zelfrijdende systemen zijn nog volop in ontwikkeling. Daarom zullen deze systemen eerst door middel van experimenten onder voorwaarden op de weg worden toegelaten. Zo kunnen geautomatiseerde functies in het verkeer worden getest zonder dat een bestuurder zich altijd in het motorrijtuig hoeft te bevinden. Dat testen in een gecontroleerde omgeving nodig is, blijkt wel uit de ongevallen met zelfrijdende voertuigen die regelmatig het nieuws halen.

Het experimenteren in geconditioneerde omgevingen zal bijdragen aan een wezenlijke transitie naar zelfrijdende systemen. Fabrikanten kunnen zo onderzoeken hoe hun systemen werken, zowel op de weg als in verhouding tot andere weggebruikers. De resultaten van de experimenten zullen vervolgens al dan niet aanleiding zijn om de regelgeving aan te passen en om zelfrijdende systemen permanent toe te laten. Dit beantwoordt aan de wens van het kabinet om toekomstbestendige regelgeving te maken.

Smart shipping en zelfrijdende treinen

Ook buiten het wegvervoer worden op dit moment de eerste experimenten gedaan met smart shipping en zelfrijdende treinen. Nederland heeft volgens de minister de kans om koploper te worden op het gebied van autonoom varen. Daarom is een meldpunt in het leven geroepen waar bedrijven experimenten kunnen aanmelden. Ook ProRail doet dit jaar op verschillende trajecten proeven met automatisch rijden. Gaat het kabinet voor deze ontwikkelingen ook nieuwe regelgeving scheppen? De tijd zal het leren.

Hoogwaardig geautomatiseerde voertuigen bieden een grote kans om verkeersveiligheid, bereikbaarheid en duurzaamheid te verbeteren. Daarnaast ziet slim verkeer op een soepeler doorstroming. Er ontstaan dan mogelijkheden voor nieuwe verkeersvormen, zoals bijvoorbeeld truck platooning.