Home / Publicaties / Inbreuk op databankrechten zonder een letter te k...

Inbreuk op databankrechten zonder een letter te kopiëren

16/01/2009

Het Europese Hof van Justitie heeft onlangs bepaald dat de rechthebbende van een (online)databank zich niet alleen kan verzetten tegen het kopiëren van de inhoud daarvan, maar ook tegen het gebruik daarvan om een andere databank te maken. De hoogste rechter van Europa kiest daarmee voor een ruime uitleg van databankenrecht.

Wat was er aan de hand? Prof. Dr. Ulrich Knoop van de Freiburgse Universiteit leidt een omvangrijk literair poëzieproject en heeft in dat kader onder meer een lijst van historische Duitse gedichten ("Die 1100 wichtigsten Gedichte der deutschen Literatur zwischen 1730 und 1900") opgesteld. Deze lijst was het resultaat van een intensief en kostbaar selectieproces, en is door de universiteit verder gebruikt voor (o.a.) een bloemlezing van gedichten uit de Duitse literatuur in de periode van 1720 tot 1933. De lijst is ook op het internet gepubliceerd.

Directmedia verhandelt een CD-rom met Duitse vaderlandse gedichten, waarvan er 876 uit de periode van 1720 tot 1900 stammen. 856 daarvan waren stonden ook op de lijst van prof. Knoop. Directmedia erkent dat zij de lijst van prof. Knoop heeft gebruikt, maar zegt de gedichten en hun titels te hebben overgenomen uit andere bronnen dan de lijst.

De grens tussen (legaal) raadplegen en (illegaal) "opvragen" van een databank is dun

De Databanken-richtlijn uit 1996 verbiedt het zonder toestemming van de rechthebbende "opvragen" van een databank of een substantieel gedeelte daarvan. Kwalificeert het gebruiken van de lijst van prof. Knoop voor de aanleg van een eigen gedichtenverzameling als het "opvragen" in de zin van de Richtlijn?

Het Europese hof oordeelt van wel. Het bepalende criterium is aldus het hof: of er al dan niet sprake is van het "overbrengen" van de gehele inhoud van de betrokken databank of een deel ervan op een andere drager van dezelfde of een andere aard dan de drager van deze databank. Een dergelijke overbrenging veronderstelt dat de gehele inhoud van een databank of een deel ervan is terug te vinden op een andere drager dan die van de oorspronkelijke databank. Men hoeft niet te kijken of er gegevens uit een beschermde databank zijn gekopieerd en deze vervolgens in de nieuwe databank zijn "geplakt". Ook is het voor de beoordeling van de vraag of er sprake is van een "opvraging" van belang dat niet naar het doel van de overname wordt gekeken. Het enkele feit dat een substantieel deel van de beschermde databank in de nieuwe databank voorkomt, kan al voldoende zijn voor een verboden "opvraging".

Extra bescherming voor (de opzet van) informatiewebsites?

Voor prof. Knoop moet deze uitspraak een erkenning zijn. Het was immers duidelijk dat Directmedia er met de vruchten van zijn noeste arbeid vandoor was gegaan. Maar ook ver buiten de Duitse literatuurgeschiedenis kan deze zaak gevolgen hebben. Zo zijn er veel internetsites die voornamelijk bestaande informatie (of het nu websites, advertenties of restaurants zijn) rubriceren in pagina's met hyperlinks. Bij succes van zo'n initiatief staan er vaak anderen op om een vergelijkbare site aan te bieden. Zonder bewijs dat de inhoud was gekopieerd, (b)leek het optreden vaak moeilijk. Nu het enkele toepassen van dezelfde selectie als in de databank van een ander ook al een schending van diens databankenrecht kan opleveren, kunnen "na-apers" eenvoudiger worden aangepakt.