Van een goed huwelijk tot schoonspringende televisiesterren

Auteursrechtelijke bescherming van formats

In het intellectuele eigendomsrecht geldt als uitgangspunt dat ideeën an sich niet beschermd kunnen worden. Maar wanneer is een idee nog een idee en wanneer is dat idee zover uitgewerkt dat er wél auteursrechtelijke bescherming kan worden ingeroepen? Vooral bij tv- en spelformats wordt deze vraag regelmatig aan de rechter voorgelegd.

Heersende leer

Uit de rechtspraak blijkt dat de rechter niet snel aanneemt dat een format auteursrechtelijk is beschermd. Bij het bepalen of een format al dan niet voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komt let de rechter vooral op de mate waarop dat format is uitgewerkt, de aanwezigheid van eerder bekende elementen in het format, de aanwezigheid van verschillen tussen de twee formats in geschil, etc. Dit is recent in een viertal uitspraken van rechters nogmaals bevestigd.

De Geheimen van een Goed Huwelijk

In het geschil tussen Red Arrow en SBS/Talpa ging het om de vraag of het tv-format van Red Arrow voor het programma Married at First Sight beschermd was en of SBS en Talpa met hun format De Geheimen van een Goed Huwelijk daarop inbreuk maakten. De voorzieningenrechter van de rechtbank Amsterdam oordeelde dat de kernelementen van het tv-format van Red Arrow onvoldoende onderscheidend waren, onder andere omdat deze al eerder voorkwamen in andere formats. Daarnaast oordeelde de voorzieningenrechter dat hoewel beide formats weliswaar gelijke elementen vertoonden, zij voldoende van elkaar verschilden om een andere totaalindruk te geven.

WASGIJ legpuzzels

Ook Jumbo ving bot, bij de rechtbank Den Haag, met haar WASGIJ-legpuzzels. Volgens de voorzieningenrechter kon een spelconcept voor een legpuzzel, waarbij de puzzelaar niet weet wat er op de legpuzzel is afgebeeld, maar alleen een hint krijgt via een gerelateerde afbeelding op de doos, niet auteursrechtelijk worden beschermd. De rechtbank overwoog verder dat het spelformat van Jumbo teveel geabstraheerd was van concrete spellen om voor bescherming in aanmerking te komen.

Hollandse meesters

In weer een andere zaak over bescherming van een format voor een serie gefilmde portretten van hedendaagse Nederlandse beeldende kunstenaars heeft de rechtbank Amsterdam geoordeeld dat het idee voor een dergelijke serie niet voor bescherming in aanmerking komt, nu dit onvoldoende was geconcretiseerd en vormgegeven.

Sterren Springen

Op haar beurt was de rechtbank Den Haag niet overtuigd dat het format van Eyeworks voor het programma Sterren Springen een ongeoorloofde verveelvoudiging zou zijn van het format van Raab voor het (Duitse) programma Turmspringen – waarbij bekende personen live werden uitgedaagd om mee te doen aan een schoonspringwedstrijd. Hoewel aan beide formats hetzelfde idee ten grondslag lag, was de uitwerking en vormgeving van het concept bij beide zeer verschillend, aldus de rechtbank. Volgens de rechtbank zagen de punten van verschil tussen de formats juist op kenmerkende elementen, waardoor er een verschillende totaalindruk ontstond.

Conclusie

Deze uitspraken bevestigen nogmaals de heersende leer: een idee is niet auteursrechtelijk beschermd, slechts bij voldoende uitwerking kan dat het geval zijn. Auteursrechtelijke bescherming van een format wordt door rechters zeer zelden aangenomen. En voor zover een format als een werk in de zin van de Auteurswet wordt beschouwd, is het nog maar de vraag of het format van een ander daarop inbreuk maakt.