Vergaande bevoegdheden tot interventie bij financiële ondernemingen

In reactie op de financiële crisis heeft de Minister van Financiën samen met de Minister van Veiligheid en Justitie op 4 maart 2011 een wetsvoorstel ter consultatie voorgelegd aan de markt waardoor De Nederlandsche Bank (DNB) en de Minister van Financiën vergaande bevoegdheden tot interventie bij financiële ondernemingen (kredietinstellingen, entiteiten voor risico-acceptatie en verzekeraars) krijgen.

Overdrachtsregeling

DNB krijgt in het geconsulteerde wetsvoorstel - in aanvulling op de bestaande bevoegdheden (benoemen stille curator, verzoek tot noodregeling en verzoek tot faillietverklaring) - een  bevoegdheid om de rechtbank te verzoeken een zogenaamde overdrachtsregeling uit te spreken ten aanzien van een financiële onderneming in problemen. Door een overdrachtsregeling kan de financiële onderneming worden gedwongen deposito's en/of (andere) activa of passiva aan een derde over te dragen. Daarnaast kunnen - door een overdrachtsregeling - de aandeelhouders worden gedwongen de aandelen in de financiële onderneming aan een derde over te dragen.

Overdrachtsplan

Voordat DNB de rechtbank om een overdrachtsregeling verzoekt zal DNB - volgens het geconsulteerde wetsvoorstel - een overdrachtsplan moeten voorbereiden. DNB kan hiertoe overgaan indien DNB oordeelt dat - ten aanzien van een financiële onderneming - er tekenen van een gevaarlijke ontwikkeling zijn *1) en redelijkerwijs is te voorzien dat die ontwikkeling niet volledig ten goede zal keren.

Indien DNB de financiële onderneming op de hoogte stelt van de voorbereiding van een overdrachtsplan is de financiële onderneming verplicht informatie aan een potentiële overnemer (een andere financiële onderneming of een overbruggingsinstelling) te verschaffen en toe te staan dat deze potentiële overnemer elke plaats van de financiële onderneming kan betreden. Ook de bestuurders en commissarissen van de financiële onderneming zijn verplicht mee te werken aan de voorbereiding van een overdrachtsplan (indien door een bestuurder en/of commissaris in strijd wordt gehandeld met de voorbereiding van het overdrachtsplan leidt dit tot hoofdelijke aansprakelijkheid jegens de financiële onderneming).

Rechtsbescherming

De rechtbank spreekt de overdrachtsregeling uit na goedkeuring van het overdrachtsplan tenzij DNB in redelijkheid niet tot haar oordeel heeft kunnen komen. De rechtbank keurt het overdrachtsplan goed tenzij het overdrachtsplan en de daarin genoemde prijs niet redelijk is.

De betrokken financiële onderneming kan zich slechts achteraf bij de rechtbank verweren tegen de beslissing van DNB om informatie aan een potentiële overnemer te moeten verschaffen en toe te staan dat een potentiële overnemer plaatsen van de financiële onderneming kan betreden. Daarbij toetst de rechtbank slechts of DNB de beslissing in redelijkheid heeft kunnen nemen.

Voor de overige schuldeisers van de financiële onderneming is van belang dat de rechtbank het overdrachtsplan met betrekking tot de overdracht van activa en passiva alleen zal goedkeuren indien de overige schuldeisers niet worden benadeeld.

Grootaandeelhouders (meer dan 10%) kunnen worden gehoord door de rechtbank en verweer voeren tegen het oordeel van DNB en de prijs. Hoewel er geen hoger beroep openstaat tegen de goedkeuring van de overdrachtsregeling, hebben kleine aandeelhouders (die niet door de rechtbank zijn gehoord) wel het recht van verzet (dit zal echter niet tot vernietiging van de overdrachtsregeling leiden indien dit onevenredig ernstige gevolgen zou hebben).

Onmiddellijke voorzieningen en onteigening

In het geconsulteerde wetsvoorstel krijgt de Minister van Financiën de bevoegdheid ten aanzien van een financiële onderneming onmiddellijke voorzieningen te treffen zoals het ontnemen van het stemrecht van aandeelhouders, het afwijken van statutaire bepalingen of het schorsen van bestuurders of commissarissen (al dan niet gepaard met een kapitaalinjectie of een garantstelling door de staat). Daarnaast krijgt de Minister de bevoegdheid om tot onteigening van de financiële onderneming over te gaan.

Deze bevoegdheden kunnen slechts worden gebruikt na consultatie van DNB en in overeenstemming met de Minister-president, indien de Minister van oordeel is dat de stabiliteit van het financiële stelsel ernstig en onmiddellijk in gevaar komt door de situatie waarin de financiële onderneming zich bevindt.

Rechtsbescherming

Een belanghebbende kan tegen de voorzieningen en de onteigening beroep instellen bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State, waarbij het beroep wordt behandeld volgens de in de Algemene wet bestuursrecht opgenomen versnelde behandeling. </P>

Beroep tegen de schadeloosstelling (bij onteigening) kan worden ingediend bij de ondernemingskamer van het Gerechtshof te Amsterdam.

Beperking rechten van wederpartijen

Tot slot zal de wederpartij van een financiële onderneming door het geconsulteerde wetsvoorstel zogenaamde trigger events (zoals het opeisen van een vordering, het verlangen van zekerheid en het overdragen van een goed) niet kunnen uitoefenen na een toezichtmaatregel door DNB of een voorziening of onteigening door de Minister.

*1) Een gevaarlijke ontwikkeling met betrekking tot (i) het eigen vermogen, de solvabiliteit of de liquiditeit onderscheidenlijk de technische voorzieningen en redelijkerwijs is te voorzien dat die ontwikkeling niet volledig ten goede zal keren, of (ii) de beheerste bedrijfsvoering of integere bedrijfsuitoefening, zodanig dat moet worden gevreesd voor gevaar voor het eigen vermogen, de solvabiliteit of de liquiditeit onderscheidenlijk de technische voorzieningen.