Home / Publicaties / Zorgplicht werkgever voor veilige werkomgeving, ook...

Zorgplicht werkgever voor veilige werkomgeving, ook voor mogelijke overval of extern gevaar

05/08/2015

Op de werkgever rust de plicht om een veilige werkomgeving te creëren. Bij onvoldoende aandacht voor de wettelijke zorgplicht kan een werkgever aansprakelijk zijn. Deze wettelijke zorgplicht strekt zich eveneens uit tot bescherming van de medewerkers voor gevaren van buitenaf, bijvoorbeeld het risico op een overval. Hoe zorgt u er als werkgever voor om zo goed mogelijk te voldoen aan een dergelijke zorgplicht? Het hof Arnhem-Leeuwarden heeft zich hier recentelijk over uitgesproken.

Achtergrond

Het decor is Enschede, alwaar in de plaatselijke supermarkt op een zomeravond in juli een overval plaatsvond. De overvaller was uit op geld uit de kassa en bedreigde de aanwezige caissière met een mes. Nadat de caissière het geld uit haar kassa afgaf, verliet de overvaller de supermarkt. De caissière heeft psychisch letsel overgehouden aan het incident en stelt haar werkgever aansprakelijk voor de schade die zij daardoor lijdt. Omdat de werkneemster in eerste instantie bij de rechtbank in het ongelijk wordt gesteld, gaat zij in hoger beroep bij het hof Arnhem-Leeuwarden.

Oordeel hof Arnhem-Leeuwarden

Het hof is, net als de rechtbank, van oordeel dat de supermarkt heeft voldaan aan haar wettelijke zorgplicht. Volgens het hof heeft de supermarkt alle maatregelen genomen die redelijkerwijs nodig waren om te voorkomen dat de werkneemster in de uitoefening van haar werkzaamheden schade zou lijden. In de supermarkt waren dummycamera's aanwezig en werd op de deur door middel van stickers gemeld dat het pand van camerabeveiliging was voorzien. Tevens heeft de caissière tijdens de overval gehandeld volgens de zogenoemde RAAK-methode: Rustig blijven, Aanvaarden van de situatie, Afgeven van geld en Kijken. Het hof kan niet vaststellen of deze RAAK-methode daadwerkelijk door de werkgever is geïnstrueerd, maar concludeert wel dat de caissière zo gehandeld heeft tijdens de overval. Er is om die reden volgens het hof geen causaal verband tussen het mogelijke gebrek aan instructies en de door de caissière geleden schade. Het werk als caissière in een supermarkt wordt door het hof niet aangemerkt als een gevaarlijke functie of functie met structureel een verhoogd risico op schade als gevolg van een overal. Het aanstellen van een als zodanig herkenbare beveiligingsfunctionaris kon daarom redelijkerwijs niet van de werkgever gevergd worden. Daarin speelt volgens het hof ook mee dat het desbetreffende filiaal nog niet eerder met een overval te maken heeft gehad.

Zorgplicht werkgever ex artikel 7:658 BW

Bij het bepalen van werkgeversaansprakelijkheid voor onder meer de gevolgen van een overval is van belang of de werkgever heeft voldaan aan de zorgplicht die op grond van artikel 7:658 BW op haar rust. Bepalend is of de werkgever alle maatregelen heeft getroffen die redelijkerwijs noodzakelijk zijn om te voorkomen dat medewerkers schade lijden. Het geven van een goede instructie aan de werknemers is van belang. Het niet of niet voldoende geven van instructies aan de medewerkers kan al snel leiden tot aansprakelijkheid indien als gevolg hiervan schade is ontstaan of de schade niet voldoende is beperkt. In de zaak bij het hof bleef het in het midden of de instructies daadwerkelijk gegeven waren door de werkgever, omdat de werknemer in lijn handelde met de werkwijze die ook tijdens een instructie zou zijn gegeven. Met andere woorden, in dat geval deed het vermeende gebrek aan instructies de schade niet ontstaan of vergroten.

Wanneer een verhoogd risico op een overval aanwezig is, geldt een verzwaarde zorgplicht voor de werkgever en zal van de werkgever nog meer gevergd worden. Een verhoogd risico is aanwezig bij werkgevers die actief zijn binnen bepaalde sectoren (bijvoorbeeld retail, juweliers, bankwezen, casinosector), werkgevers waarbij veel contant geld aanwezig is op de werkvloer en werkgevers die ook buiten reguliere werktijden open zijn. Ook de vestigingsplaats is van belang. Indien de werkgever werkzaam is op een locatie waarin vaker sprake is van overvallen of extern gevaar, dient de werkgever zich bewust te zijn van een hogere zorgplicht.

Tips

Hoe kunt u als werkgever nu concreet uitvoering geven aan de zorgplicht? Uit de rechtspraak ten aanzien van zorgplicht voor overvallen en ander extern gevaar, volgt dat de volgende zaken raadzaam zijn om als werkgever mee te nemen in het veiligheidsbeleid.

  • Instrueer de medewerkers ten aanzien van winkeldiefstal en ander extern gevaar door middel van trainingen en/of veiligheidsinstructies. Zorg dat de instructies geen lacunes bevatten. Uit een eerder arrest van het hof, waarin een medewerkster in paniek uit het raam was gesprongen bij een overval, had de werkgever geen instructies vooraf gegeven en werd de werkgever aansprakelijk gehouden. Als gevolg van de sprong uit het raam had de medewerkster zwaar letsel opgelopen. Bij instructies van de werkgever vooraf had de medewerkster mogelijk op een andere manier gereageerd en was de schade mogelijk beperkt gebleven.
  • Het is raadzaam om deze instructies op schrift te stellen in de huisregels/het personeelshandboek en daarvan een afschrift aan elk van uw werknemers te verstrekken, bij voorkeur met handtekening van de werknemer voor ontvangst.
  • Organiseer minimaal één keer per jaar een werkoverleg voor alle werknemers waarbij de veiligheidsinstructies centraal staan.
  • Zorg dat alle werknemers reeds bij indiensttreding geïnstrueerd worden over hoe zij in gevaarlijke situaties moeten handelen.
  • Voorzie de toegangsdeuren met waarschuwingsstickers.
  • Rust uw werkplek uit met beveiligingscamera's of eventueel dummycamera's, zolang maar niet gemakkelijk kan worden vastgesteld of de camera daadwerkelijk is aangesloten op het videoregistratiesysteem.
  • Een hoog risicoprofiel voor een werkgever betekent een zwaardere zorgplicht. Voorkom een hoog risico door niet veel contant geld aanwezig te hebben op de werkvloer, bijvoorbeeld door het gebruik van elektronische betalingsmiddelen te stimuleren en aanwezig cash geld niet te lang op de werkvloer te houden. Ook draagt het bij indien de werkgever haar werknemers voorziet van een alarmknop wanneer zij werkzaamheden uitvoeren waarbij een verhoogd risico op een overval aanwezig is.
  • Is er ondanks de voorzorgmaatregelen toch sprake van een overval of soortgelijk? Verleen de werknemer direct professionele nazorg om de gevolgen en de impact van de gebeurtenis voor de werknemer te beperken.

Conclusie

Van de werkgever in Nederland wordt veel verwacht als het gaat om het treffen van maatregelen om de veiligheid van haar werknemers te garanderen. De zorgplicht omvat het onderzoeken van de werkruimte, maar ook het op juiste wijze instrueren van de werknemers. De werkgever zal zo goed als mogelijk moeten voorzien in preventieve maatregelen (camera's, waarschuwingsstickers, alarmknop) die bijdragen aan een veilige(re) werkomgeving. Hoe hoger het risico is op gevaar van buitenaf, hoe zwaarder de zorgplicht is. Wilt u weten of u voldoende maatregelen heeft getroffen? Wij kijken graag met u mee.

Auteurs

Portret vanNiels Koene
Niels Koene
Advocaat
Amsterdam