Home / Publicaties / Europese Commissie daagt Nederland voor het Europese...

Europese Commissie daagt Nederland voor het Europese Hof om kwestie Doornakkers

05/07/2010

Eind 2009 heeft de Europese Commissie een ingebrekestelling uitgebracht tegen de gemeente Eindhoven in verband met het grondontwikkelingsproject "Buurtcentrum Doornakkers". In ons artikel over het Müller-arrest (Newsflash Real Estate & Construction, nr. 2, april 2010) vroegen wij ons af of de Europese Commissie deze zaak wel zou doorzetten. Dat blijkt nu het geval. Op 3 juni 2010 heeft de Europese Commissie bekendgemaakt Nederland voor het Europese Hof te dagen in verband met dit grondontwikkelingsproject. Nederland is het niet eens met de Europese Commissie en heeft inmiddels verweer gevoerd.

Bouwproject "Buurtcentrum Doornakkers"

Het bouwproject betreft de realisatie van gebouwen en appartementen, de aanleg van parkeerplaatsen, alsmede de ontwikkeling van een winkelcentrum en een gezondheidscentrum. De gemeente Eindhoven is in 2007, na een meervoudig onderhandse procedure met twee uitgenodigde ontwikkelaars, een samenwerkingsovereenkomst aangegaan met één van de twee ontwikkelaars, Hurks Bouw- en Vastgoed B.V. en heeft - als onderdeel van deze samenwerkingsovereenkomst - gronden aan Hurks Bouw- en Vastgoed verkocht.

Volgens de Europese Commissie behelst de samenwerkingsovereenkomst meer dan alleen de verkoop van gronden, maar verstrekt de Gemeente tegelijkertijd ook een opdracht tot het (laten) realiseren van een werk dat aan de door de gemeente vastgestelde eisen voldoet. Relevant acht de Commissie kennelijk dat de gemeente het initiatief heeft genomen voor de realisatie van het project. en dat de gemeente een beslissende invloed heeft gehad op het project die verder ging dan louter het uitoefenen van haar publieke dan wel stedenbouwkundige bevoegdheden.

Concessieovereenkomst

Het exploitatierisico voor het project ligt geheel bij de ontwikkelaar. De ontwikkelaar wordt eigenaar van de gronden, dient voor eigen rekening en risico het project te realiseren en ontvangt van de gemeente geen rechtstreekse betaling. De Europese Commissie is van mening dat dit ertoe leidt dat hier niet gesproken kan worden van een overheidsopdracht voor werken, maar van een concessieovereenkomst voor openbare werken. Het verschil met een "normale" overheidsopdracht voor werken is gelegen in de tegenprestatie. Die bestaat bij een concessieovereenkomst uitsluitend of gedeeltelijk uit het recht het werk te exploiteren.

Volgens de Europese Commissie heeft de ontwikkelaar in dit geval een exploitatierecht verkregen, omdat hij een op maat gesneden bouwvergunning heeft gekregen die hem het recht geeft de in de samenwerkingsovereenkomst opgenomen werken te realiseren en te exploiteren.

Müller-arrest (C-451/08)

Om haar standpunt kracht bij te zetten doet de Europese Commissie een beroep op het onlangs door het Europese Hof gewezen Müller-arrest, door te betogen dat de opdracht de gemeente Eindhoven een duidelijk en rechtstreeks belang oplevert. De opdracht is niet alleen bedoeld om het stedelijk gebied te regenereren om aan burgers bepaalde diensten beschikbaar te stellen en het gebied grote economische voordelen te bieden, de gemeente ontvangt ook een subsidie van de Nederlandse staat per gebouwde woning.

De Nederlandse staat doet voor haar verweer eveneens een beroep op hetzelfde Müller-arrest. Zij is van mening dat hier geen sprake is van een exploitatierecht, omdat de ontwikkelaar eigenaar is van de grond. Het Hof heeft in de Müllerzaak inderdaad geoordeeld dat van een concessieovereenkomst geen sprake is als de grond c.q. het werk dat geëxploiteerd wordt reeds in eigendom is bij de marktpartij.    
De Nederlandse staat is voorts van mening dat de gemeente Eindhoven slechts gebruik heeft gemaakt van haar stedenbouwkundige bevoegdheden, zoals het invullen en opstellen van het bestemmingsplan en het stellen van welstandseisen.

Uitspraak Hof

Het wachten is nu op een uitspraak van het Europese Hof. Dit kan nog wel enkele maanden duren. Wij houden u vanzelfsprekend op de hoogte van de uitkomst daarvan.

Auteurs

Portret vanPetra Heemskerk
Petra Heemskerk
Partner
Amsterdam