Home / Publicaties / Het einde van privé downloaden van muziek

Het einde van privé downloaden van muziek?

17/07/2008

Tegenwoordig worden nauwelijks meer muziek cd's verkocht in de winkel. Waarom zou je ook. Via internet zijn mp3 muziekbestanden in overvloed beschikbaar. De nieuwste cd van Cold Play is al te downloaden voor die goed en wel in de winkel ligt. Het besef heeft dan ook bij het grote publiek postgevat dat voor muziek voor privé doeleinden niet (meer) betaald hoeft te worden. Vanuit de thuiscomputer op het zolderkamertje zijn de muziekbestanden immers moeiteloos als rijpe vruchten van de digitale bomen te plukken waarbij de privé-gebruiker zich niet bekommerd of de muziek nu uit legale of illegale bron afkomstig is. Hier bestond ook weinig aanleiding voor, want het auteursrecht leek de privé-gebruiker geen strobreed in de weg te leggen. Een recente uitspraak van de rechtbank Den Haag lijkt hier nu verandering in te hebben gebracht doordat hierin geoordeeld wordt dat de thuiskopie uit illegale bron van inbreukmakend materiaal niet door de beugel kan.

Thuiskopie als uitzondering op het auteursrecht
In het auteursrecht wordt onder meer het voor privé doeleinden kopiëren van muziek op geluidsdragers toegestaan, zij het dat de fabrikant van deze dragers (onder meer recordable cd´s en dvd´s) een billijke vergoeding moet afdragen. In dit kader is ook een heuse stichting, de Stichting De Thuiskopie, actief. Deze stichting moet de gelden innen bij de producenten van geluidsdragers en vervolgens verdelen onder de rechthebbenden. Verder is er de Stichting Onderhandelingen Thuiskopievergoeding (SONT) in het leven geroepen, die de taak heeft om de harde noot te kraken rond de vaststelling van de hoogte van deze billijke vergoeding. Daar het om substantiële belangen gaat, wordt over de vele vragen die hieromtrent leven regelmatig geprocedeerd. Eén van die vragen is in hoeverre het de thuiskopieerder is toegestaan om een privé-kopie van illegaal materiaal, bijvoorbeeld een op internet via LimeWire - zonder toestemming van de auteursrechthebbende - beschikbaar gesteld muziekbestand. Onder meer over deze vraag moest de Rechtbank Den Haag recentelijk oordelen.

Uitspraak Rechtbank Den Haag
Op 25 juni 2008 concludeerde de rechtbank dat het maken van een privé-kopie van illegaal materiaal een inbreukmakende handeling is. Een gevolg van deze uitspraak is dat het uit illegale (internet) bron downloaden van muziekbestanden op een geluidsdrager (bijvoorbeeld een iPod) beschouwd moet worden als een inbreukmakende handeling. De uitspraak is opzienbarend, omdat de wetgever bij de totstandkoming van deze uitzondering voor de thuiskopie in de auteurswet ondubbelzinnig heeft aangegeven dat het toegestaan is een thuiskopie te maken, ook indien sprake zou zijn van een kopie van een illegaal werk. De rechtbank dacht hier anders over en meende dat die uitleg van de wetgever niet strookte met de Europese Richtlijn Auteursrecht in de Informatiemaatschappij van 22 mei 2001 die onlangs geïmplementeerd is in onze auteurswet.

Driestappentoets
In deze richtlijn is benadrukt dat de beperkingen op het auteursrecht met terughoudendheid moeten worden toegepast waarbij de toelaatbaarheid daarvan getoetst kan worden aan de hand van drie criteria, de zogenaamde "driestappentoets". Beperkingen worden slechts toegestaan in (1) bepaalde bijzondere gevallen, mits daarbij (2) geen afbreuk wordt gedaan aan de normale exploitatie van werken of ander materiaal en (3) de wettige belangen van de rechthebbende niet onredelijk worden geschaad. De rechtbank was van mening dat de uitzondering van het thuis kopiëren niet kan worden toegepast bij het thuis kopiëren van illegaal materiaal. Het zou onverenigbaar zijn met de driestappentoets indien het aanbieden van inbreukmakende auteursrechtelijke werken zou zijn verboden, terwijl het thuis kopiëren van ditzelfde materiaal wel toelaatbaar zou zijn.

Billijke vergoeding ook voor thuiskopie van illegaal materiaal
Nu de rechtbank de ban uitspreekt over het privé downloaden van illegaal materiaal, had voor de hand gelegen dat daarvoor geen billijke vergoeding betaald had hoeven te worden door de producenten van geluidsdragers. De rechtbank denkt hier anders over en oordeelt dat ook illegale thuiskopieën meegenomen moeten worden bij het bepalen van de hoogte van de vergoeding. De rechtbank meent dat door het feit dat bij de bepaling van de hoogte van de billijke vergoeding rekening moet worden gehouden met privé-kopieën van illegaal materiaal, nog niet gezegd kan worden dat daarmee een dusdanige handeling (alsnog) zou worden gerechtvaardigd. De discussie hieromtrent lijkt op die over de vraag in hoeverre de hasjkweker inkomstenbelasting zou moeten betalen over omzet die hij onmiskenbaar genereert uit zijn illegale activiteiten. Met het betalen van belasting wordt de teelt en handel in hasj evenmin gelegaliseerd. De rechtbank lijkt ten aanzien van de (billijke vergoeding voor de) thuiskopie van illegaal materiaal een soortgelijke redenering te volgen.

Conclusie
De uitspraak van de Rechtbank Den Haag maakt duidelijk dat het op de zolderkamertjes downloaden van illegale muziek niet meer risicoloos is. Mocht deze uitspraak in stand blijven, dan kan niet uitgesloten worden dat er onder meer vanuit de hoek van de auteursrechthebbenden en platenmaatschappijen acties ondernomen gaan worden om dit downloaden van illegale muziekbestanden tegen te gaan. De kans is echter wel aanwezig dat in deze principiële zaak hoger beroep wordt aangetekend. In theorie zouden zelfs aan het Europese Hof van Justitie nog prejudiciële vragen gesteld kunnen worden omtrent de uitleg van deze beperking op het auteursrecht. Vooralsnog kan dan ook nog niet geconcludeerd worden dat de algemeen gangbare praktijk van het downloaden van illegale muziek voor privé-gebruik definitief als ontoelaatbaar moet worden gezien.

Auteurs

Portret vanWillem Hoorneman
Willem Hoorneman
Managing Partner
Amsterdam