Home / Publicaties / IE-rechten bij open innovatie: drempel of kans

IE-rechten bij open innovatie: drempel of kans?

27/07/2009

De laatste jaren werken bedrijven steeds vaker met elkaar samen in het kader van de ontwikkeling en het op de markt brengen van nieuwe technologieën en producten. Dergelijke 'ontwikkelingssamenwerking' duidt men ook wel aan als Open Innovatie, als tegenhanger van de traditionele 'gesloten' innovatie: onderzoek en ontwikkeling binnen - achter de gesloten deuren van - één en hetzelfde bedrijf. In het kader van Open Innovatie rijst regelmatig de vraag in hoeverre intellectuele eigendomsrechten hierbij een rol spelen. En zo ja, vormen deze dan een drempel of juist een kans?

Innovatierecht
Intellectueel eigendomsrecht is de verzamelnaam voor verschillende rechtsgebieden, waaronder het auteursrecht, het merkenrecht, het modellenrecht en het octrooirecht. Deze rechtsgebieden hebben met elkaar gemeen dat zij alle tot doel hebben om, simpel gezegd, creativiteit en innovatie te bevorderen. Daartoe bieden de verschillende IE-wetten bescherming aan de maker/bedenker van, of rechthebbende op, een bepaalde originele, nieuwe, creatieve uiting of vinding. Dergelijke objecten van 'intellectuele eigendom' zijn bijvoorbeeld een uitvinding, een ontwerp of een tekening, een merknaam of logo, of een ander origineel werk. Anders gezegd: IE-recht is 'innovatierecht'. De link tussen IE-recht en innovatie is daarmee gegeven: het IE-recht beschermt de innovator, of degene aan wie deze zijn rechten overdraagt.

Vercommercialiseren
Wanneer bijvoorbeeld een uitvinder, of de Research & Development (R&D) afdeling van een innovatief bedrijf, een uitvinding doet die voldoende 'nieuw' en 'inventief' is in de zin van de wet, dan komt aan die uitvinder en/of dat bedrijf, indien men voor die uitvinding octrooi (in spreektaal: patent) aanvraagt en verkrijgt, een exclusief recht toe om gedurende een bepaalde periode die uitvinding te vercommercialiseren. Met het octrooi in de hand kunnen derden/concurrenten worden verhinderd (gedurende de octrooitermijn) om zonder toestemming van de octrooihouder een product te verhandelen dat (nagenoeg) identiek is aan de betreffende uitvinding, of waarin die uitvinding is verwerkt.

Copycats
Op deze manier wordt degene die tijd, geld en moeite investeert in onderzoek, ontwikkeling en innovatie door de wetgever beloond met een alleenrecht om zijn vinding enige tijd als enige te vermarkten en te verzilveren, om zo de gedane investeringen te kunnen terugverdienen. Zo biedt het IE-recht enerzijds kansen voor de innovatieven, doordat zij anderzijds een (tijdelijke) drempel opwerkt voor copycats.

1+1=3
Bij Open Innovatie werken verschillende partijen met elkaar samen om, in openheid en overleg, en met ieders specifieke inbreng, gezamenlijk te kunnen innoveren. De achterliggende gedachte daarbij is dat ieder zijn expertise heeft, en wanneer die 'plussen' op verschillende gebieden worden samengebracht kan men gezamenlijk mogelijk wel meer bereiken dan wat men onafhankelijk van elkaar niet (of niet in dezelfde mate) zou kunnen. En dan blijkt 1+1 soms 3 te kunnen zijn. Bovendien heeft niet elk bedrijf de capaciteiten en mogelijkheden om zijn eigen R&D afdeling te onderhouden. Een samenwerkingsverband met andere bedrijven kan dan uitkomst bieden. Een bekend en uiterst succesvol praktijkvoorbeeld van Open Innovatie is de Senseo Crema koffiepadmachine die ontwikkeld is in een samenwerkingsverband tussen Philips (met kennis van bedieningsvriendelijke apparaten) en DE (met kennis van lekkere koffie).

Aanbeveling
Juist bij dergelijke Open Innovatie verdient de daarbij gecreëerde intellectuele eigendom speciale aandacht. Aan wie de rechten daarop toekomen hangt steeds af van de specifieke omstandigheden van het geval, de verhoudingen in de samenwerking en de onderling daarover gemaakte afspraken. Wanneer men niets 'regelt' zal er vaak in juridische zin een gezamenlijke eigendom ontstaan, en wanneer dan in voorkomend geval de ene partner links wil en de ander rechts, kan dit een effectieve uitoefening van rechten bemoeilijken of zelfs blokkeren. Het verdient dan ook aanbeveling om in het kader van Open Innovatie-projecten heldere afspraken te maken over de aanspraak op IE-rechten en de mogelijke uitoefening ervan jegens derden. Wanneer hierin (tijdig) wordt voorzien, voorkomt men dat later een conflict over de IE-rechten voor de Open Innovatie een drempel blijkt te vormen, terwijl dit bij goede afspraken juist de kans op gezamenlijk succes aanmerkelijk vergroot.