Monumentenvrijstelling per 1 januari 2010 afgeschaft

In zijn belastingplannen voor 2010 heeft de staatssecretaris van Financiën aangekondigd dat de vrijstelling van overdrachtsbelasting bij de aankoop van rijksmonumenten per 1 januari 2010 wordt afgeschaft. Reden daarvoor is dat het doel van de vrijstelling, het onderbrengen van monumenten bij ideële monumentenorganisaties, door de nu bestaande regeling nauwelijks wordt gestimuleerd. De afschaffing treft vooral de beleggers, projectontwikkelaars en particulieren die rijksmonumenten aankopen.

Recht op monumentenvrijstelling steeds verder verruimd

In de loop der jaren is het recht op monumentenvrijstelling steeds verder verruimd. Kwamen eerst alleen de directe aankopen van de monumentenpanden door een monumentenrechtspersoon voor vrijstelling in aanmerking, in 2007 werd daar de verkrijging van aandelen in de monumentenrechtspersoon aan toegevoegd.  Per 1 januari 2009 werd de verplichte vestigingsplaats in Nederland afgeschaft. Dit betekent dat vanaf die datum ook in het buitenland gevestigde rechtspersonen voor de monumentenvrijstelling in aanmerking komen. En onlangs werd het voor particulieren ook mogelijk een beroep te doen op de monumentenvrijstelling. Van korte duur, zo blijkt nu.

Reden voor afschaffing monumentenvrijstelling

Afgelopen jaar is de effectiviteit van de vrijstelling van overdrachtsbelasting geëvalueerd. Hier is uitgekomen dat de monumentenstichtingen die een monument aanschaffen om dit monument te kunnen behouden nauwelijks profijt hebben van de monumentenvrijstelling, omdat zij deze vaak verkrijgen voor een symbolische koopprijs. De (aspirant)eigenaren van commerciële monumentenpanden maken wel optimaal gebruik van de monumentenvrijstelling. De commerciële panden hoeven vaak lange tijd niet gerestaureerd te worden en worden veel verhandeld. Hierdoor wordt op langere termijn voor hetzelfde pand de monumentenvrijstelling van de overdrachtsbelasting meerdere keren verleend zonder essentiële bijdrage van de opvolgende verkrijgers aan de daadwerkelijke restauratie of het onderhoud van het monument. De fiscale subsidie komt door deze praktijk niet terecht bij de groep waarvoor de vrijstelling in het leven is geroepen. Reden voor het kabinet om deze vrijstellingsmogelijkheid af te schaffen per 1 januari 2010.

Hiervoor in de plaats komt een subsidieregeling voor ideële monumentenorganisaties. Hoe deze subsidieregeling er uit komt te zien, is nog niet bekend.

Gevolgen praktijk

De afschaffing van de monumentenvrijstelling zal er vermoedelijk toe leiden dat de waarde van monumentale panden zal dalen. Immers, er is overdrachtsbelasting verschuldigd en de koper zal hiermee bij de prijsvaststelling rekening houden. Het is dus zaak voorgenomen transacties met monumenten zo snel mogelijk, maar in ieder geval vóór 1 januari 2010 af te ronden.