Wijzigingen in de Successiewet deel 2

Aanvankelijk had staatssecretaris De Jager grootse plannen met zijn voorstel om een geheel nieuwe Schenk- en Erfwet te ontwerpen. Hoewel het uiteindelijk niet zover is gekomen, kunnen de wijzigingen in de huidige Successiewet, zoals deze op 3 november jongstleden door de Tweede Kamer en op 15 december jongstleden door de Eerste Kamer zijn aangenomen, voor u en uw cliënten wel degelijk gevolgen hebben.
In de vorige newsflash zijn onder andere de tarieven en de direct opeisbare, renteloze lening besproken. In deze newsflash staan de bedrijfsopvolgingsfaciliteit en de aanpassing van de regeling voor Algemeen Nut Beogende Instellingen (ANBI) en de introductie van de Sociaal Belang Behartigende Instelling (SBBI) centraal.

Bedrijfsopvolgingsfaciliteit
Een belangrijke wijziging betreft de bedrijfsopvolgingsfaciliteit. Indien aan de voorwaarden voor de bedrijfsopvolgingsfaciliteit wordt voldaan, kon onder de oude regeling maximaal 75% van de waarde van het ondernemingsvermogen of de aanmerkelijkbelangaandelen worden vrijgesteld van schenk- en erfbelasting. Vanaf 1 januari 2010 bedraagt de vrijstelling onder bepaalde voorwaarden over de eerste € 1.000.000,- 100% en over het meerdere 83%.
De gestelde voorwaarden om gebruik te kunnen maken van de faciliteit, zijn echter ten opzichte van de oude regeling aangescherpt.
Zo dient de schenker gedurende vijf jaar en de erflater ondernemer te zijn geweest gedurende een jaar voorafgaande de schenking respectievelijk het overlijden.

Een andere aanscherping ziet op de toepassing van de faciliteit ten aanzien van beleggingsvermogen in de onderneming. Bij aanmerkelijkbelangaandelen kan vanaf 1 januari 2010 tot maximaal 5% van het beleggingsvermogen mee worden genomen in de faciliteit. Dit is een beperking ten opzichte van de vorige regeling, waarbij maximaal 15% van de waarde van de aandelen mocht worden meegenomen.

Er is tevens een nieuw vereiste opgenomen in het kader van schenking of vererving van cumulatieve preferente aandelen. Om in dat geval met succes een beroep te kunnen doen op de bedrijfsopvolgingsfaciliteit, dient de verkrijger op het moment van de verkrijging ten minste 5% van de gewone aandelen te houden. Voor u kan dit een aandachtspunt zijn, omdat veel bedrijfsopvolgingen binnen familieverhoudingen geschieden via een zogenoemde ´cum pref-structuur´.

Aanpassing Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI)-regeling en introductie Sociaal Belang Behartigende Instelling (SBBI)

Verscherping ANBI-regeling
Vanaf 1 januari 2010 dienen ANBI's aan zwaardere eisen te voldoen. Zo dient de instelling voor ten minste 90% het algemeen nut te dienen (voor 1 januari was dit 50%) en kunnen bestuurders van een ANBI worden onderworpen aan een integriteitstoets. Deze laatste eis brengt met zich mee dat de ANBI-status kan komen te vervallen indien een bestuurder of een persoon die voor de instelling werkzaam is, zich schuldig maakt aan een zodanig misdrijf dat twijfels zijn ontstaan omtrent de integriteit van die persoon, zijn respect voor andermans persoon of goed, of de Nederlandse rechtsorde.

Een voor de praktijk heel belangrijke wijziging is dat per 1 januari 2010 alle ANBI-beschikkingen in principe zijn komen te vervallen. Overigens heeft de Belastingdienst ANBI's de tijd gegeven om vóór 25 januari aanstaande alsnog een nieuw verzoek in te dienen. Indien dit niet wordt gedaan, zal de ANBI-beschikking alsnog komen te vervallen. Indien een instelling niet meet kwalificeert als een ANBI dan vervalt daarmee ook de algehele vrijstelling voor schenkingen en erfrechtelijke verkrijgingen en de (periodieke) giftenaftrek. Let op: indien niet opnieuw de ANBI-status wordt verkregen, zullen eventuele periodieke giften niet meer in aftrek kunnen worden gebracht.

Een nieuwe figuur: de SBBI
Er wordt een nieuwe algehele vrijstelling geïntroduceerd voor schenkingen en erfrechtelijke verkrijgingen door instellingen die een particulier belang dienen, maar daarbij tegelijkertijd een sociaal belang behartigen: de SBBI. Omdat een SBBI gericht is op een particulier belang bestaat er voor deze figuur niet de giftenaftrek. Een uitzondering wordt echter gemaakt voor de SBBI die tevens een vereniging is (met ten minste 25 leden), volledige rechtsbevoegdheid heeft en niet onderworpen is aan de vennootschapsbelasting. In de praktijk moet dan met name gedacht worden aan amateursportverenigingen en muziekverenigingen.