Bijzonder beheer en kredietopzeggingen: maatwerk

De handelwijze van banken rondom bedrijven in moeilijkheden staat volop in de belangstelling. Bijzonder beheer en kredietopzeggingen zijn hot news.

Partijen die menen dat zij benadeeld zijn door banken zoeken publiciteit over miljoenenclaims. Vorige week kopte het FD: "Oad-familie Ter Haar claimt € 80 mln van Rabo" (bron: fd.nl, 5 januari 2015). Ook schrijft het FD over een claim van de aandeelhouder van Pharma Bio Research tegen ABN AMRO Bank wegens een kredietopzegging uit 1999 (bron: fd.nl, 8 januari 2015). In algemenere zin wordt er geschreven over de werkwijze van de afdelingen bijzonder beheer. Job Woudt van het FD schrijft bijvoorbeeld:" Afdelingen Bijzonder Beheer: intensive care of martelkamer" (bron: fd.nl, 6 januari 2015). Een eenvoudige zoektocht op internet levert nog talrijke andere berichten op.

Daarnaast voert de AFM onderzoek uit naar de afdelingen bijzonder beheer van banken bij zakelijke kredieten en de Tweede Kamer dringt aan op snelheid. Minister Dijsselbloem informeerde vorige maand de Tweede Kamer dat de AFM tot en met maart 2015 nodig zal hebben om het verkennend onderzoek naar bijzonder beheer door banken af te ronden.

In jurisprudentie zijn vele voorbeelden te vinden van geschillen tussen kredietnemers en banken over het opzeggen van kredieten. Discussies over de handelwijze van banken zijn dus niet nieuw.

Een aantal maanden terug heeft de Hoge Raad een belangrijk arrest gewezen over een kredietopzegging (Hoge Raad 10 oktober 2014, ECLI:NL:HR:2014:2929). Uit het arrest volgt dat een kredietopzegging geen exacte wetenschap is.

Bij een toets of een kredietopzegging is toegestaan, speelt hetgeen omtrent een opzegging tussen partijen is overeengekomen een belangrijke rol. De kredietvoorwaarden van een bank geven meestal ruime mogelijkheden om kredieten te beëindigen, ook als er sprake is van vaste leningen.

De voorwaarden van de kredietovereenkomst zijn belangrijk, maar niet alles bepalend. Er zal steeds ook beoordeeld moeten worden of het gebruik maken van een bevoegdheid tot opzegging naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is. Hierbij dienen alle omstandigheden van het geval in aanmerking te worden genomen. Met andere woorden, bijzonder beheer is maatwerk.

Een analyse van de financieringsovereenkomst en de feitelijke situatie is nodig om te beoordelen of een kredietopzegging rechtsgeldig is of dat deze aanleiding kan geven voor aansprakelijkheid van de betrokken bank.

Voor maatwerk is samenwerking nodig. Een kredietnemer kan niet volstaan met een afwachtende houding en de hoop dat de afdeling bijzonder beheer de juiste beslissingen voor de kredietnemer zal nemen. Uiteraard dient een bank rekening te houden met belangen van een kredietnemer, maar de belangen van de kredietnemer en de bank zullen niet altijd parallel lopen. Een actieve houding van een ondernemer, in samenwerking met zijn onafhankelijke financiële en juridische adviseurs, draagt bij aan dit maatwerk.

Vaak kan tijdige actie een kredietopzegging voorkomen. Natuurlijk zijn er situaties waarin de financiële situatie van de ondernemer voldoende aanleiding geeft voor een bank om tot kredietopzegging over te gaan. Ook dan kunnen er toch nog mogelijkheden zijn om tot gehele of gedeeltelijke herstructurering van een onderneming te komen. In bijna alle gevallen geldt dat een afwachtende houding tot slechtere resultaten leidt dan een proactieve houding.