Home / Publicaties / CMS European Real Estate Deal Point Study 2017

CMS European Real Estate Deal Point Study 2017

September 2017

Vastgoedmarkt blijft stabiel en verkopervriendelijk

  • Sterke vraag naar kantoorruimte
  • Meer internationale investeerders op Nederlandse markt
  • Veel verkopervriendelijke bepalingen in koopovereenkomsten

Stuttgart – De Europese vastgoedmarkt blijft stabiel ondanks geopolitieke spanningen. Het gebrek aan alternatieve investeringsmogelijkheden tezamen met gunstige financieringsvoorwaarden blijft een sterke vraag naar vastgoedinvesteringen garanderen. Tegen deze achtergrond konden verkopers opnieuw genieten van een sterke onderhandelingspositie in 2016 en waren zij vaak in staat om voor hen gunstige contractsbepalingen te bedingen. Dit zijn de uitkomsten van CMS’ Europese Real Estate Deal Point Study 2017, waarin de Europese markt voor vastgoedtransacties is onderzocht. Voor dit onderzoek heeft internationaal advocatenkantoor CMS systematisch ongeveer 1.100 vastgoedcontracten beoordeeld en gewaardeerd. Het gaat om contracten waarbij CMS heeft geadviseerd, in 14 landen en van begin 2010 tot eind 2016.

“Met deze derde editie van onze Europese Real Estate Deal Point Study zijn wij verheugd om zowel de langetermijnontwikkelingen als de laatste trends in de markt voor vastgoedinvesteringen te kunnen laten zien. Op die manier verschaft het onderzoek een goed overzicht van de huidige best practices in transactieovereenkomsten,” zegt Volker Zerr, partner in het Real Estate & Public-team van CMS in Duitsland. “De resultaten van het onderzoek laten zien dat de Europese investeringsmarkt in staat is om crises te weerstaan. Vastgoed wordt gezien als stabiele investering ondanks politieke onzekerheid.” 

Sterke vraag naar kantoorruimte

Kantoorruimte blijft de belangrijkste vermogenscategorie in de Europese vastgoedmarkt, met een aandeel van 40 procent van de transacties. In Nederland valt daarnaast een grote groei waar te nemen op gebied van logistiek vastgoed en dan in het bijzonder distributiecentra.

Net als in 2015 verkregen alternatieve vermogenscategorieën als hotels, verzorgingstehuizen en studentenaccommodaties een substantieel marktaandeel van 11 procent. Dit is een record in de periode waarin onderzoek is gedaan en een percentage dat ruimschoots het aandeel in voorgaande jaren overstijgt (2013: 8 procent; 2014: 5 procent).

 “Een van de redenen voor deze trend is het bestaande overschot aan vraag in de gangbaarste vermogenscategorieën. Daarnaast zien investeerders duidelijk het vooruitzicht van hoge rendementen en een laag leegstandsrisico,” zegt Dirk Rodewoldt, partner en co-hoofd van de internationale Real Estate & Construction Practice Group bij CMS.

De trend op het gebied van de verkoop van woningen gaat verder: na een zichtbare stijging van 70 naar 78 procent in voorgaande jaren is in 2016 het niveau van 82 procent behaald. Deze toename werd versterkt door de aanhoudend sterke vraag naar strategisch vastgoed. Door de steeds schaarsere aanvoer van bestaand vastgoed bleken ontwikkelingsprojecten (forward deals) ook aantrekkelijk voor investeerders.

Meer internationale kopers op Nederlandse markt

Nationale kopers consolideerden hun positie op de Europese vastgoedmarkt in 2016. In Nederland ziet Arnout Scholten, co-hoofd van de Real Estate & Construction Practice Group bij CMS, juist een tegenovergestelde trend: "Op de Nederlandse markt zien wij juist een toename van buitenlandse investeerders die zich aangetrokken voelen tot de Nederlandse vastgoedmarkt. Het aantal lokale investeerders neemt daarmee verhoudingsgewijs af."

Veelvuldig verkopervriendelijke bepalingen in koopovereenkomsten

De sterke positie van verkopers in de vastgoedmarkt was in 2016 opnieuw erg duidelijk zichtbaar. Het was in het bijzonder te zien in de bepalingen die de aansprakelijkheid van verkopers beperken: in 2010 was het aandeel van transacties met een contractueel overeengekomen maximale aansprakelijkheid 25 procent, terwijl dit percentage steeg naar een hoogte van 65 procent in 2015. In 2016 wisten verkopers een contractueel overeengekomen beperkte aansprakelijkheid te bedingen in 60 procent van de getekende vastgoedovereenkomsten. Ondanks de lichte daling is dit aandeel nog steeds relatief hoog. Vergeleken met de rest van Europa was de onderhandelingspositie in de Duitse transactiemarkt zelfs sterker, met een verdere stijging naar net onder de 80 procent.

Het aandeel van transacties met verkopervriendelijke bepalingen waarin een drempelbedrag of minimale hoogte voor garantieaanspraken van de koper (de minimis- en basket-clausules) is opgenomen bleef ongeveer gelijk. Met respectievelijk 55 procent en 45 procent bleef het aandeel van contracten met dit soort clausules slechts licht onder de recordhoogtes van 2015. Het aandeel van transacties met korte verjaringstermijnen van 6 tot 18 maanden bereikte ook het hoogste niveau ooit gemeten in de periode die in het onderzoek is meegenomen (34 procent). Dit is een verdere indicatie voor een verkopervriendelijke vastgoedmarkt. 

Deal Point Study 2017
Guide
Preview - CMS European Real Estate Deal Point Study 2017
Downloaden
PDF 498,5 kB

Auteurs

Portret vanBruno Duquesne
Bruno Duquesne
Partner
Brussel
Portret vanVolker Zerr
Dr. Volker Zerr, FRICS
Partner
Stuttgart
Portret vanJenia Dimitrova
Jenia Dimitrova
Counsel
Sofia
Portret vanGregor Famira
Gregor Famira
Partner
Vienna
Portret vanArnout Scholten
Arnout Scholten
Partner
Amsterdam
Portret vanJohannes Hysek
Johannes Hysek
Partner
Vienna
Portret vanJavier Torre de Silva
Javier Torre de Silva
Partner
Madrid
Portret vanStefan Gerster
Dr Stefan Gerster, LL.M., MRICS
Partner
Zurich
Portret vanLukáš Hejduk
Lukáš Hejduk
Partner
Prague
Portret vanGábor Czike
Gábor Czike
Partner
Budapest
Wojciech Koczara
Pranai Karia
Toon meer Toon minder