Duitse rechter keurt de kleine lettertjes van de iTunesMusicStore goed; het e-mailen van iTunes-downloads blijft illegaal

In Duitsland hebben de samenwerkende consumentenorganisaties de algemene voorwaarden van Apple's online muziekdienst aangevallen. Volgens de bonden leggen deze voorwaarden te strenge beperkingen op aan de consument die bij de iTunesMusicStore zijn nummers downloadt. Speerpunt van de kritiek was het verbod om iTunes-nummers per e-mail te verspreiden.

Collectieve actie door de consumentenbonden voor de rechtbank in Berlijn
Net als in Nederland kunnen belangenorganisaties de rechter vragen om een principe-uitspraak te doen over de geldigheid van algemene voorwaarden. De koepel van (16) Duitse consumentenorganisaties is zo'n procedure gestart tegen iTunes voor de rechtbank te Berlijn. Op 14 juli deed de Berlijnse rechter uitspraak.

Kritiek op de gebruiksvoorwaarden van de iTunes Store
De internetdienst iTunes Music Store is een van de grootste onlinemuziekverkopers van de wereld. Gebruikers van Apple's (gratis) computerprogramma iTunes kunnen via het internet kiezen uit vele miljoenen muzieknummers. Voor het downloaden van een nummer moet men een bedrag betalen (meestal 99 cent per nummer) en de iTunes Store Bepalingen en Voorwaarden accepteren. Die voorwaarden bevatten onder meer gebruiksregels, waarin staat aangegeven wat de consument wel en niet met de gedownloade nummers mag doen. De gebruiksregels bepalen onder meer dat alleen eigen, niet-commercieel gebruik is toegestaan, dat de gebruiker iTunes -nummers niet meer dan zeven maal op CD mag "branden" en dat hij zijn iTunes -nummers niet mag doorverkopen of overdragen. Tegen die laatste beperking richtte zich de kritiek van de bonden. Zij stelden dat deze beperking onredelijk beperkend was, omdat een consument gekochte muziek "tweedehands" zou moeten kunnen doorgeven of - verkopen, net als bij een gekochte CD.

Uitputtingsleer geldt niet voor online verstuurde werken
De bonden stelden dat een "legaal" gedownload muzieknummer gewoon door een consument mag worden doorverkocht, omdat het auteursrecht op zulke nummers is "uitgeput". De uitputtingsleer brengt met zich mee dat, nadat een exemplaar van een werk "rechtmatig in het verkeer is gebracht", de auteursrechthebbende zich niet kan verzetten tegen verdere openbaarmakingen daarvan. Het openbaarmakingsrecht op dat exemplaar is dan uitgeput. Dankzij deze regel is het bijvoorbeeld toegestaan om bij de winkel gekochte boeken tweedehands door te verkopen.

Omdat een iTunes -nummer niet op een gegevensdrager wordt geleverd, maar door de consument wordt gedownload naar zijn computer, koopt de iTunes consument geen "exemplaar" van dat muziekwerk, maar slechts het recht om een gedownload muziekbestand af te spelen. Daarin verschilt de iTunes -aankoop dan ook in feitelijk opzicht dus met de aanschaf van een CD in de winkel. De rechtbank besliste dat om die reden de wettelijke uitputtingsregel niet geldt voor bij iTunes gedownloade muziekbestanden. Daarbij verwijst de rechtbank onder meer naar de Europese Auteursrechtrichtlijn. De richtlijn is zó duidelijk dat er geen ruimte is voor de nationale rechter voor een ruimere toepassing van de uitputtingsregel.

Ook in Nederland mag iTunes doorverkoop verbieden
Deze Duitse uitspraak is in lijn met de heersende leer in Nederland. Het doorverkopen van een legaal gekochte CD met muziek of software erop mag volgens de wet wel. Indien diezelfde muziek is gedownload, dan is het illegaal om die bestanden op een CD het branden en door te verkopen.