Ontslagvergoeding, belast of onbelast?

In een periode van economische terugval laait de discussie rondom de fiscale consequenties van een ontslagvergoeding altijd weer op. Kan de ontslagvergoeding onbelast worden uitgekeerd? Wat is een stamrecht? Wat zijn de risico's voor de werkgever? In beginsel is een ontslagvergoeding belast met loonheffing. Er zijn echter mogelijkheden voor de werknemer om deze heffing uit te stellen. In dit artikel zal worden uitgelegd wat de mogelijkheden voor een werknemer zijn indien hij of zij recht heeft op een ontslagvergoeding. Daarnaast zal worden ingegaan op de risico's die er voor de werkgever zijn.

Uitkering belast
Een ontslagvergoeding is bij uitkering aan de werknemer onderworpen aan heffing van loonbelasting. Het belastingtarief kan hierbij al snel oplopen naar 52%. Daarnaast kunnen premies sociale verzekeringen zijn verschuldigd. Daarom is het begrijpelijk dat een werknemer graag mogelijkheden wil benutten om deze heffing te verlagen dan wel uit te stellen.

Mogelijkheden
De werknemer kan er voor kiezen om de ontslagvergoeding netto, na inhouding van loonheffingen, te laten uitkeren. Let op: Bij kleinere bedragen loont het niet om een ontslagvergoeding om te zetten in een stamrecht. Dit heeft onder meer te maken met de bijkomende kosten. De werknemer kan er echter ook voor kiezen om de ontslagvergoeding om te zetten in een stamrecht. Een stamrecht is kort gezegd een recht op periodieke uitkeringen. Indien er aan een aantal voorwaarden wordt voldaan, dan kan bij uitkering van de ontslagvergoeding de stamrechtvrijstelling toegepast worden.

Bij het toepassen van de stamrechtvrijstelling kan de werkgever de ontslagvergoeding bruto (dus zonder loonheffingen) aan de werknemer uitkeren. De werknemer kan dan de ontslagvergoeding bruto laten renderen en op een later tijdstip stapsgewijs laten uitkeren. Op dat moment is de vergoeding belast maar dan heeft de werknemer wel de mogelijkheid om de uitkering onder een lagere (en dus qua belastingheffing gunstigere) schaal terecht te laten komen. Bovendien is de belasting op een (veel) later tijdstip pas verschuldigd. Er moet daarbij wel rekening worden gehouden met een aantal strenge voorwaarden. Hieronder een beschrijving van de meest relevante.

Voorwaarden toepassing stamrechtvrijstelling

• Alleen de "pure" ontslagvergoeding mag gebruikt worden voor een stamrecht. Zo is bijvoorbeeld vakantiegeld of nabetaling van loon nadrukkelijk uitgesloten. De werknemer kan er wel voor kiezen om een gedeelte van de "pure" ontslagvergoeding om te zetten in een stamrecht. Het restant zal dan netto uitgekeerd worden, na inhouding van loonheffingen.
  
• De werknemer moet voor zijn 65e levensjaar starten met de periodieke uitkeringen. De hoogte van deze uitkeringen mag schommelen. De uitkeringen moeten wel een periodiek karakter hebben. Op het moment van uitkeren moet de werknemer rekening houden met inhouding van loonheffingen.
  
• De ontslagvergoeding moet gestort worden op een speciale rekening bij een verzekeraar, stamrecht B.V. of bank.

De werknemer kan het stamrecht onderbrengen bij een verzekeraar die vanaf een door de werknemer aan te geven moment (maar voor zijn 65e) zal uitkeren.

De werknemer heeft ook de mogelijkheid om zijn vergoeding in een eigen stamrecht B.V. onder te brengen. Hierbij heeft de werknemer de mogelijkheid om zijn ontslagvergoeding zelf te beheren maar moet hij wel rekening houden met jaarlijks hoge instandhoudingskosten. Een stamrecht B.V. heeft in het algemeen alleen zin indien de ontslagvergoeding meer dan EUR 50.000,-- bedraagt of wanneer de werknemer een eigen bedrijf wil starten. De ontslagvergoeding kan hiervoor worden gebruikt.

Als laatste mogelijkheid kan de werknemer de ontslagvergoeding als stamrecht bij een bank onderbrengen, de zogenaamde "bankspaar variant". Banksparen kan sinds 1 januari 2010. Dit is met name interessant bij een lagere ontslagvergoeding (< EUR 50.000,--). De kosten zijn namelijk lager dan bij een verzekeraar en de werknemer heeft meer macht om over zijn vermogen te beschikken.

Risico's voor werkgever
De ontslagvergoeding kan niet bruto uitgekeerd worden als niet voldaan wordt aan één van de voorwaarden. Keert de werkgever de ontslagvergoeding bruto uit terwijl niet aan alle voorwaarden voldaan is, dan kan de werkgever als inhoudingsplichtige geconfronteerd worden met een naheffingsaanslag vermeerderd met boete en heffingsrente.

Daarnaast kan er in specifieke situaties nog een gevaar ontstaan indien de ontslagvergoeding gezien wordt als een verkapte Vut-uitkering. Of hier sprake van is hangt af van de feiten en omstandigheden van het ontslag. Wat is de leeftijd van de werknemer? Vindt het ontslag plaats in het kader van een reorganisatie? Wat is de hoogte van de ontslagvergoeding? Etc. Valt een uitkering aan te merken als een verkapte Vut-uitkering, dan wordt de werkgever belast met een strafheffing van 26% over de bruto ontslagvergoeding.

Mogelijkheden werkgever en werknemer
Veel werkgevers willen dit risico liever niet lopen. De Staatssecretaris heeft daarom bepaald dat er op voorhand een verzoek bij de Belastingdienst kan worden ingediend. Hierbij kan worden gevraagd of de stamrechtvrijstelling kan worden toegepast en dat er geen sprake is van een verkapte Vut-uitkering.