Home / Nieuws / CMS DSB Day of the Board: one-tier board too tigh...

CMS DSB Day of the Board: one-tier board too tight?

Wetsvoorstel one-tier board is "Codificatie, geen modificatie".

29/10/2008

"De meeste commissarissen van een bedrijf snappen niets van de echte business van de onderneming. Zij hebben vaak geen idee van wat er zich op de werkvloer afspeelt", aldus Ton Risseeuw, president-commissaris van KPN en oud-topman van Getronics.

Gisteren vond in Amsterdam de door CMS Derks Star Busmann georganiseerde "Day of the Board" plaats. Vooraanstaande vertegenwoordigers van zowel wetenschap, bedrijfsleven, wetgever als rechterlijke macht gaven hun visie over de traditioneel Nederlandse two-tier board met een afzonderlijke RvC tegenover het Angelsaksisch georiënteerde one-tier board, waarin "executive" en "non-executive" directors deel uitmaken van één bestuur. Zij gingen daarbij rechtstreeks en op informele wijze in discussie met aanwezige cliënten en relaties van CMS Derks Star Busmann, allen vertegenwoordigers uit het Nederlandse bedrijfsleven en "in het veld" ruimschoots ervaren op gebied van corporate governance.

Aanstaande vrijdag 31 oktober beslist de ministerraad over het wetsvoorstel "Aanpassing bestuur en toezicht in NV's en BV´s" (in de wandelgangen: het "Wetsvoorstel one-tier board") dat een wettelijke basis moet creëren voor de one-tier board in Nederlandse ondernemingen en handvatten moet bieden voor de inrichting hiervan. In de praktijk staat de one-tier board al wel langer open voor Nederlandse ondernemingen, maar de juridische implicaties daarvan zijn nog grotendeels onduidelijk. Belangrijke bestaande voorbeelden zijn Unilever, Reed Elsevier en Shell.

Volgens rasondernemer Risseeuw staan de commissarissen in het traditioneel Nederlandse two-tier bestuurssysteem te ver af van de kern van de bedrijfsvoering. In zorgvuldig voorbereide en georkestreerde commissarisvergaderingen worden zij door het bestuur geïnformeerd met flitsende PowerPoint presentaties en op "veilige" afstand van de werkvloer gehouden. Zij verzetten zich daar onvoldoende tegen. In de praktijk beschikt de RvC daardoor over onvoldoende informatie om adequaat toezicht te kunnen houden. Risseeuw toonde zich een groot voorstander van de one-tier board, al heeft hij daar zelf geen ervaring mee. Hij betoogde dat goed bestuur zich vooral bewijst als de onderneming in zwaar weer zit. Onder zulke omstandigheden is het cruciaal dat de toezichthouders volledig geïnformeerd zijn en zo dicht mogelijk bij de onderneming staan.

Dagvoorzitter Morris Tabaksblat, onder andere oud-topman van Unilever, voorzitter van de Commissie Tabaksblat en bij uitstek dé Nederlandse ervaringsdeskundige op het gebied van de one-tier board, beaamde dat non-executives in een one-tier board veel beter kunnen beschikken over de juiste informatie die vereist is voor het uitoefenen van goed toezicht.

Belangrijke vraag is wie verantwoordelijk is voor de informatiestroom naar de non-executives. Martin Mendelssohn, partner van CMS Cameron McKenna in Londen die uitleg gaf over het one-tier board systeem in het Verenigd Koninkrijk, lichtte toe dat de Chairman (grof gezegd de voorzitter van de non-executives) in belangrijke mate verantwoordelijk is voor de toelevering van de juiste informatie aan de non-executives, op basis van zijn functie en sterke relatie met de CEO.

Maar hebben non-executives in een one-tier bestuursmodel niet een groter aansprakelijkheidsrisico dan commissarissen in een two-tier model? Zij maken immers direct onderdeel uit van het bestuur en zitten dus dichter bij het vuur. Loes Lennarts, hoogleraar ondernemingsrecht aan de Universiteit Utrecht, vindt dat het grotere aansprakelijkheidsrisico van non-executives niet moet worden overdreven. Belangrijk is volgens haar dat de rolverdeling tussen de executive en non-executive bestuursleden goed juridisch wordt vastgelegd. Ellen Kiersch, Hoofd sector Privaatrecht - Directie Wetgeving bij het Ministerie van Justitie, verduidelijkte dat de wetgever niet heeft beoogd om de aansprakelijkheid van commissarissen te verzwaren. "Er is sprake van codificatie, niet van modificatie". Zij maakte hierbij wel de belangrijke nuancering dat naarmate een (non-executive) bestuurder een meer beslissende rol krijgt, deze ook een aansprakelijkheid krijgt die daarbij past.

Voorzitter van de Ondernemingskamer Huub Willems kan zich daarentegen niet aan de indruk onttrekken dat in een monistisch stelsel de positie van non-executive bestuurders anders wordt. Zij zullen volgens hem eerder in het vaarwater van aansprakelijkheid terecht komen indien het bestuur van de onderneming tekortschiet. Hij memoreerde daarbij dat commissarissen in ons huidige two-tier stelsel doorgaans niet eenvoudig zijn aan te spreken en vaak buiten schot blijven bij deconfitures. Mendelssohn wees er echter op dat er ook binnen het bestuur van Britse ondernemingen vaak sprake is van een ´wij-en-zij´-relatie tussen de executive en non-executive bestuurders. Iedereen was het er wel over eens dat ongeacht de bestuursstructuur, alles valt of staat bij het aanstellen van capabele mensen.

Zowel Risseeuw, Tabaksblat, Lennarts als Willems vinden dat óók structuurvennootschappen (zoals KPN en TNT) een one-tier board moet kunnen hebben. Kiersch erkent deze behoefte.

Zullen grote ondernemingen na invoering van de nieuwe wet massaal kiezen voor een one-tier board? Tabaksblat voorziet dat het wel even zal duren voordat de one-tier board in Nederland een grote vlucht neemt. Men zal de kat uit de boom kijken. Eerst zal nog een aantal dappere schapen de dam over moeten.

Het in Angelsaksische landen zo gangbare one-tier bestuursmodel zal in Nederland volgens Tabaksblat pas écht succesvol kunnen zijn als de zeer belangrijke rol van de Chairman - de meest wijze, machtigste en vaak ook oudste persoon binnen de onderneming - in Nederland wordt erkend en geïnstitutionaliseerd. Daarnaast zal de cruciale relatie tussen Chairman en CEO tot volle wasdom moeten komen. Dat vereist een radicale "mindswitch" binnen de Nederlandse bestuurskamers.

Voorlopig zijn de ogen van de aanwezigen en de rest van ondernemend Nederland eerst nog op de wetgever gericht: vrijdag a.s. zal duidelijk worden of de wet ook zal voorzien in een one-tier board voor de structuurvennootschap.

Juristen

Portret vanRoman Tarlavski
Roman Tarlavski
Partner
Amsterdam
Jurjen Groot
Cees de Tombe