Home / Publicaties / De beschermbaarheid van de Fatboy-zitzak

De beschermbaarheid van de Fatboy-zitzak

18/03/2010

Fatboy de Original B.V. ('Fatboy') brengt al geruime tijd een zitzak in de vorm van een groot kussen op de markt. Deze uiterst populaire zitzak wordt veelvuldig nagebootst. Tegen dat nabootsen heeft Fatboy bezwaar. In de gerechtelijke procedures tegen nabootsers doet Fatboy steeds een beroep op auteursrechtelijke bescherming en de slaafse nabootsingsleer. Diverse rechterlijke colleges hebben verschillend geoordeeld over de auteursrechtelijke beschermbaarheid van de Fatboy. In februari 2010 was het de beurt aan het Gerechtshof te 's-Hertogenbosch ('het Hof'). In de aan het Hof voorgelegde zaak maakte Fatboy bezwaar tegen de verhandeling van de Sitting Bull-zitzak van de Duitse firma Sitting Bull GmbH.
Aan het Hof de taak eveneens de vraag te beantwoorden of en, zo ja, in hoeverre aan de Fatboy-zitzak auteursrechtelijke bescherming toekomt. Het Hof heeft deze vraag zelfstandig beantwoord, maar wel rekening gehouden met de argumenten van de diverse rechterlijke colleges die deze vraag eerder hebben moeten beantwoorden.

Vastgesteld wordt dat de Finse ontwerper Setälä de Fatboy-zitzak heeft ontworpen en zijn eventuele rechten met betrekking tot de zitzak heeft overgedragen, uiteindelijk aan Fatboy. Die zitzak, aldus het Hof, stemt ten aanzien van de grondvorm (een essentieel punt) overeen met de traditionele kussens (twee vierkante of rechthoekige stukken doek met vulling ertussen). Maar er zijn ook diverse verschillen met het traditionele kussen. Maatvoering, de voor de zitzak gebruikte soort stof, de naad en aanliggende rand wijken af. De Fatboy-zitzak is daarbij - in tegenstelling tot een traditioneel kussen - voorzien van een groot, opvallend, en aan de buitenzijde bevestigd label.

Het Hof beslist dat ondanks het feit dat een bestaande grondvorm is gebruik, de kenmerken van het ontwerp op zoveel punten en op zodanige wijze afwijken van de tot dan toe gangbare kussens, dat de totaalindruk is ontstaan van een nieuw werk met een eigen oorspronkelijk karakter, dat het stempel van de maker draagt. Aan de Fatboy-zitzak komt dus auteursrechtelijke bescherming toe (zij het een beperkte) , tenzij komt vast te staan dat de Fatboy-zitzak ontleend is aan de eerder ontworpen en openbaar gemaakte Airbag-zitzak. Op deze zitzak hebben gedaagden de rechters gewezen. De Airbag-zitzak is in een toonaangevend tijdschrift gepubliceerd vóórdat de Fatboy-zitzak is ontworpen.

Doorslaggevend is, aldus het Hof, of deFatboy-zitzak in zijn definitieve verschijningsvorm geacht moet worden te zijn ontleend aan de Airbaig-zitzak. Volgens het Hof is dat evident niet het geval. De verschillen zijn behoorlijk. Irrelevant is dat er enige gelijkenis bestaat tussen de Airbag-zitzak zoals die in het tijdschrift is afgebeeld (in een heel klein fotootje) en één van de schetsen uit de ontwerpstadia van Setälä. Het te beoordelen werk is immers niet die bewuste schets, maar de Fatboy-zitzak zoals die wordt aangeboden.

Conclusie
Bij gebreke van auteursrechtelijk relevante ontlening rust op de Fatboy-zitzak dus auteursrecht. Het Hof stelt vervolgens vast dat de Sitting Bull-zitzak in een aantal opzichten, en in zijn totale indruk, sterk lijkt op de Fatboy-zitzak. Met name zijn in de Sitting Bull-zitzak nu juist die kenmerken van de Fatboy-zitzak terug te vinden, die maken dat deze afwijkt van het traditionele kussen. Daarmee is inbreuk gegeven. De Sitting Bull-zitzak moet dus van de markt worden gehaald.

Auteurs

Portret vanMarcoline Dussen
Marcoline van der Dussen
Advocaat
Amsterdam