De nieuwe Aanbestedingswet in vogelvlucht

De Eerste Kamer heeft op 30 oktober 2012 het wetsvoorstel voor de nieuwe Aanbestedingswet aangenomen. Inmiddels is de wet op 8 november jl. in het Staatsblad gepubliceerd (Staatsblad 2012, 542). Verwacht wordt dat de nieuwe Aanbestedingswet per 1april 2013 in werking zal treden. De inwerkingtreding van de wet is gekoppeld aan het inwerkingtreden van het Aanbestedingsbesluit.
Inmiddels heeft de Raad van State op 20 december jl. advies uitgebracht over het Aanbestedingsbesluit. Dit advies is nu nog vertrouwelijk. Het ministerie van Economische Zaken past de stukken nu waar nodig aan en schrijft een nader rapport. Als alles gereed is worden de stukken voor ondertekening voorgelegd aan de Koningin. Op dat moment worden het advies en het nader rapport ook openbaar. De Aanbestedingswet regelt een aantal zaken die nieuw zijn ten opzichte van de huidige regelgeving.

Doel Aanbestedingswet
Het doel van de nieuwe wet is een duidelijk en uniform kader voor aanbesteden te creëren: alle regels in één wet met een daarbij behorend pakket aan aanvullende regelingen en beleid. Dit moet leiden tot een betere naleving van voorschriften, meer transparantie, het vergroten van de concurrentie, een betere toegang voor ondernemers tot overheidsopdrachten en een verlaging van de administratieve lasten bij het deelnemen aan aanbestedingen.

Wat verandert er?
Met het inwerkingtreden van de Aanbestedingswet en het
Aanbestedingsbesluit komen de huidige aanbestedingsregels (Besluit aanbestedingsregels voor overheidsopdrachten (Bao), Besluit aanbestedingsregels speciale sectoren (Bass) en de Wet implementatie rechtsbeschermingsrichtlijnen aanbesteden (Wira)) te vervallen. Deze regels worden in de Aanbestedingswet geïntegreerd. In tegenstelling tot de huidige aanbestedingsregelgeving kent de Aanbestedingswet ook regels voor opdrachten die onder de Europese drempelwaarden vallen. De op handen zijnde wijzigingen van de Europese aanbestedingsrichtlijnen zijn nog niet in de Aanbestedingswet opgenomen. Dit gebeurt op een later tijdstip via een wijziging van de Aanbestedingswet.

Belangrijkste veranderingen ten opzichte van het Bao en de Wira:

Algemene bepalingen met betrekking tot alle opdrachten

• Een aanbestedende dienst bepaalt bij een opdracht op basis van objectieve criteria welk type aanbestedingsprocedure hij gebruikt en welke ondernemers hij toelaat tot de procedure. Ondernemers mogen de motivering van deze keuze opvragen bij de aanbestedende dienst.
• Een aanbestedende dienst moet zorgen voor het leveren van zoveel mogelijk maatschappelijke waarde bij het aangaan van een overeenkomst.
• Het onnodig clusteren van opdrachten wordt tegengegaan. Als opdrachten worden samengevoegd moet de aanbestedende dienst dit in de aanbestedingsstukken motiveren. Daarnaast moet een opdracht worden opgedeeld in meerdere percelen, tenzij de aanbestedende dienst dit niet passend acht. In dat geval dient dit te worden gemotiveerd in de aanbestedingsstukken.
• Aanbestedende diensten moeten de administratieve lasten zoveel mogelijk beperken.
• In de Aanbestedingswet is ook proportionaliteit als beginsel opgenomen. Eisen, voorwaarden en criteria aan inschrijvers en inschrijvingen moeten in redelijke verhouding staan tot de voorwaarden van de opdracht. Het Aanbestedingsbesluit wijst de Gids Proportionaliteit als richtsnoer aan voor alle aanbestedende diensten. De aanbestedende dienst past de voorschriften toe of wijkt gemotiveerd af.
• Alle aanbestedingen moeten worden gepubliceerd op TenderNed, een gratis digitaal aanbestedingssysteem van de overheid.
• Een aanbestedende dienst moet het vastgestelde model eigen verklaring gebruiken en moet daarbij aangeven welke gegevens en inlichtingen moeten worden verstrekt.
• Een ondernemer kan door middel van een gedragsverklaring aanbesteden (niet ouder dan 2 jaar) aantonen dat uitsluitingsgronden niet op hem van toepassing zijn. Het gaat om onherroepelijke veroordelingen in de voorgaande 4 jaar.
• Aanbestedingsstukken moeten kosteloos ter beschikking worden gesteld.
• In het Aanbestedingsbesluit wordt het Aanbestedingsreglement werken 2012 (ARW 2012) aangewezen als richtsnoer met voorschriften voor werken onder de drempel. Een aanbestedende dienst past deze voorschriften toe of motiveert in de aanbestedingsstukken waarom niet. Bij de toepassing van het ARW 2012 geldt het “Economisch Meest Voordelige Inschrijving (EMVI)-criterium.

Eisen die gelden voor overheidsopdrachten boven de drempels

• Voor diensten voor gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening wordt de procedure voor 2B-diensten toegepast, tenzij de aanbestedende dienst anders besluit. Indien sprake is van een duidelijk grensoverschrijdend belang moet de aanbestedende dienst voor een passende mate van openbaarheid van aankondiging van de opdracht zorgen.
• De aanbestedende dienst kan afzien van de toepassing van uitsluitingsgronden indien sprake is van dwingende redenen van algemeen belang én als het bedrijf in kwestie voldoende maatregelen heeft genomen om het vertrouwen te herstellen en als uitsluiting niet proportioneel is gezien de verstreken tijd sinds veroordeling en het voorwerp van de opdracht.
• Een aanbestedende dienst stelt een afgewezen gegadigde uiterlijk binnen 15 dagen na ontvangst van een verzoek daartoe in kennis van de redenen voor afwijzing.
• Het gunningscriterium ‘economisch meest voordelige inschrijving’ (EMVI) wordt voorgeschreven. Indien de aanbestedende dienst toch kiest voor de ‘laagste prijs’, dan moet dat gemotiveerd worden.
• De elektronische veiling wordt niet toegepast bij aanbestedingen voor werken of diensten voor intellectuele prestaties.
• Een aanbestedende dienst neemt een opschortende termijn (Alcatel) van tenminste 20 kalenderdagen in acht voor het sluiten van de overeenkomst. Voorheen bedroeg de termijn 15 dagen.
• Van de gunning dient door de aanbestedende dienst een proces-verbaal te worden opgemaakt.

Overgangsrecht
Een aanbestedingsprocedure die is gestart vóór de inwerkingtreding van de Aanbestedingswet, valt niet onder de nieuwe wetgeving. Deze aanbesteding mag derhalve onder de huidige regelgeving worden afgerond. De nieuwe regels gelden dus voor alle aanbestedingen waarin de aankondiging op of na de dag van inwerkingtreding wordt gepubliceerd.

Voor meer informatie over de Aanbestedingswet en de gevolgen van de nieuwe wet- en regelgeving voor uw praktijk, kunt u contact opnemen met Petra Heemskerk, Bram Braat of Caroline van Hulsteijn.