Forumkeuzebeding van toepassing op vordering uit onrechtmatige daad vanwege misbruik economische machtspositie

Het Hof van Justitie (HvJ) deed op 24 oktober een belangrijke uitspraak over de reikwijdte van forumkeuzebedingen in een zaak die in 2012 is aangespannen door de failliete Franse Apple-reseller eBizcuss tegen een drietal Apple vennootschappen. Volgens de curator van eBizcuss maakte Apple zich vanaf 2009 schuldig aan machtsmisbruik door haar eigen Apple Stores te bevoordelen met een betere bevoorrading en lagere tarieven en handelde Apple daarmee onrechtmatig jegens eBizcuss.

Voor de Franse rechter verweert Apple zich met de stelling dat niet de Franse maar de Ierse rechter bevoegd is om van het geschil kennis te nemen. Apple beroept zich op het forumkeuzebeding in de distributieovereenkomst tussen eBizcuss en de Ierse vennootschap Apple Sales International:

"This Agreement and the corresponding relationship between the parties shall be governed by and construed in accordance with the laws of the Republic of Ireland and the parties shall submit to the jurisdiction of the courts of the Republic of Ireland. Apple [Sales International] reserves the right to institute proceedings against Reseller in the courts having jurisdiction in the place where Reseller has its seat or in any jurisdiction where a harm to Apple [Sales International] is occurring.”

De Franse rechters verklaren zich op basis van dit forumkeuzebeding in eerste aanleg en in hoger beroep onbevoegd. De Franse cassatierechter vernietigt deze uitspraken, omdat de reikwijdte van dit beding zich niet zou uitstrekken tot geschillen over inbreuken op het mededingingsrecht. De Franse cassatierechter verwijst daarbij naar de uitspraak HvJ 21 mei 2015, C‑352/13, CDC Hydrogen Peroxide. Die zaak ging over een schadevordering tegen inbreukmakers op het kartelverbod (artikel 101 VWEU). Daarin oordeelde het HvJ dat een forumkeuzebeding alleen geldt voor geschillen die te voorzien zijn op het moment dat het forumkeuzebeding wordt overeengekomen. Een forumkeuze die abstract verwijst naar geschillen die in contractuele betrekkingen ontstaan, geldt niet voor een geschil waarin schade wordt gevorderd wegens het onrechtmatig deelnemen aan een kartel door de medecontractant.

De Franse cassatierechter verwijst de zaak naar een andere appelrechter die zich wel bevoegd verklaart. Apple gaat in cassatie. Op dat moment heeft de Portugese cassatierechter een beroep van Apple op een soortgelijk forumkeuzebeding gehonoreerd in een geschil waarin Apple eveneens misbruik van machtspositie werd verweten. De Franse cassatierechter vraagt daarom aan het Hof van Justitie of een forumkeuzebeding dat niet uitdrukkelijk verwijst naar machtsmisbruik geschillen (artikel 102 VWEU), zich desondanks daartoe wel kan uitstrekken.

Het HvJ preciseert dat dit afhangt van de vraag in hoeverre het gedrag, waarmee inbreuk wordt gemaakt op het mededingingsrecht, verband houdt met de contractuele relatie in het kader waarvan het forumkeuzebeding is overeengekomen. Volgens het HvJ houdt een kartel (art. 101 VWEU) niet direct verband met de contractuele verhoudingen tussen karteldeelnemers en hun distributeurs terwijl machtsmisbruik (art. 102 VWEU) zich vaak uit in dat de inbreukmaker op het mededingingsrecht overeenkomsten vanuit een machtspositie aangaat en contractuele voorwaarden oplegt aan diens medecontractanten. In een dergelijke geval is het voor partijen wel voorzienbaar dat een vordering op grond van artikel 102 VWEU onder de reikwijdte van het algemeen omschreven forumkeuzebeding valt en is het niet nodig dat dit beding uitdrukkelijk verwijst naar geschillen over inbreuken op het mededingingsrecht.