Hyperlinken naar voor iedereen beschikbaar materiaal toegestaan

Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft gisteren een belangwekkende uitspraak gedaan over hyperlinks. Volgens het Hof levert het geen auteursrechtinbreuk op wanneer iemand een hyperlink plaatst die verwijst naar materiaal dat al met toestemming van de auteursrechthebbende vrij toegankelijk is gemaakt.

De zaak is gestart door een aantal journalisten. Hun artikelen werden gepubliceerd in een Zweedse krant (Göteborgs-Posten) en op de website daarvan. De gedaagde in de procedure is Retriever Sverige. De website van Retriever Sverige maakt gebruik van hyperlinks naar artikelen op websites van derden, waaronder de artikelen van de eisende journalisten op de website van Göteborgs-Posten. De journalisten stelden dat het hyperlinken naar hun artikelen auteursrechtinbreuk oplevert.

De procedure die volgde leidde tot "prejudiciële vragen" aan het Hof van Justitie van de Europese Unie over de status van hyperlinks naar Europees recht. Deze vragen heeft het Hof nu beantwoord. Volgens het Hof leveren hyperlinks geen auteursrechtinbreuk op wanneer de artikelen waar de hyperlinks naar verwijzen al vrij toegankelijk voor alle internetgebruikers zijn.

Mededeling aan het publiek
De uitspraak van het Hof concentreert zich op het openbaarmakingsrecht, dat is vastgelegd in artikel 3 van de Auteursrechtrichtlijn (Richtlijn 2001/29/EG Auteursrecht in de informatiemaatschappij). Volgens deze bepaling heeft de auteursrechthebbende het exclusieve recht tot "mededeling aan het publiek" van zijn werk. De grote vraag was, of een internet-hyperlink onder die definitie valt. Volgens het Hof kan er pas sprake zijn van auteursrechtinbreuk wanneer de mededeling een "nieuw publiek" betreft. Nieuw publiek is "een publiek dat door de houders van het auteursrecht niet in aanmerking werd genomen toen zij toestemming verleenden voor de oorspronkelijke mededeling aan het publiek".

In dit geval was de oorspronkelijke mededeling, de publicatie van de artikelen op de website van Göteborgs-Posten, voor iedereen vrij toegankelijk. Bij het geven van toestemming voor publicatie op de website van de krant hadden de journalisten volgens het Hof dus alle potentiële bezoekers van de website van Göteborgs-Posten als publiek in aanmerking genomen. Hieronder vallen ook bezoekers die via een hyperlink op een andere website bij de artikelen terecht komen.

Embedded links en beperkingsmaatregelen
Daarbij maakt het volgens het Hof niet uit als het bij het klikken op de hyperlink lijkt alsof het materiaal wordt getoond op de website van de hyperlinkgebruiker, terwijl het materiaal in werkelijkheid afkomstig is van een andere website. Wel maakt het uit als hyperlinks worden gebruikt om beperkingsmaatregelen te omzeilen. Dit is volgens het Hof met name het geval wanneer het materiaal niet meer beschikbaar is voor de bezoekers van de oorspronkelijke website of wanneer het materiaal alleen beschikbaar is voor een beperkt publiek (bijvoorbeeld abonnees). In dat geval vormt het beschikbaar maken van het materiaal via een hyperlink een omzeiling van beperkingsmaatregelen waardoor een nieuw publiek wordt bereikt. Hiervoor is de toestemming van de auteursrechthebbenden wel nodig.

Harmonisatie van het auteursrecht
Tot slot laat het Hof zich uit over harmonisatie. De Zweedse rechter had gevraagd of lidstaten van de Europese Unie ervoor mogen kiezen om een ruimere bescherming te bieden aan auteursrechthebbenden door het begrip "mededeling aan het publiek" ruimer uit te leggen. Volgens het Hof zou dat leiden tot rechtsonzekerheid en is het daarom niet toegestaan.

Met de uitspraak schept het Hof meer duidelijkheid over de toelaatbaarheid van hyperlinks in de Europese Unie. Ook de Nederlandse rechter heeft zich in het verleden verschillende malen uitgelaten over hyperlinks. De vraag is of die uitspraken nog in stand zouden blijven onder deze nieuwe jurisprudentie. Met name de procedure over Nederland.fm (Rechtbank Den Haag 19 december 2012) had wel eens anders uit kunnen pakken wanneer die zou zijn gevoerd na deze uitspraak van het Hof. Wat dat betreft is het te betreuren dat er in die procedure geen hoger beroep is ingesteld.