Is meer samenwerking tussen concurrenten mogelijk in tijden van Corona?

De toepassing van concurrentieregels wordt versoepeld, zo is aangekondigd. Concurrenten mogen meer samenwerken om de Coronacrisis te bezweren. Nood buigt de Mededingingswet, maar breekt deze niet. Dat lijkt de boodschap van toezichthouder Autoriteit Consument & Markt (‘ACM’) als reactie op de COVID-19 pandemie. Hoe en bij welke sectoren de aangekondigde versoepeling geldt, is onduidelijk. Meer houvast van de ACM is noodzakelijk voor bedrijven die samenwerking zoeken. 

Geen oogje dicht

Concurrentieregels bieden veel ruimte om in tijden als deze samen te werken om te voorkomen dat mensen en bedrijven de dupe worden. Dat stelt de ACM op dinsdag 18 maart 2020 op haar eigen website. Welke ruimte blijkt hier niet uit. De volgende dag licht ACM-bestuursvoorzitter Martijn Snoep in het FD een tipje van de sluier op: samenwerken mag, maar niet verder dan noodzakelijk.

Volgens het FD zal de ACM rekening houden met, maar géén oogje dicht knijpen voor, bedrijven die geraakt worden door de pandemie. 

Algemeen belang

De mededingingsregels laten samenwerking tussen concurrenten normaal gesproken alleen onder strikte voorwaarden toe. Afspraken in het kader van brancheverenigingen stuiten al snel op bezwaren. Het kartelverbod staat niet toe dat concurrenten commercieel gevoelige informatie, zoals informatie over prijzen, volumes, voorraden, met elkaar delen. En al helemaal niet dat hierover onderlinge afspraken worden gemaakt. Wat nu tijdelijk het verschil kan maken is ‘algemeen belang’.

Concurrenten in de meest getroffen sectoren moeten elkaar kunnen informeren over elkaars voorraden en volumes om consumenten en gezondheidszorg tijdig van juiste producten te voorzien. 

Voorbeelden worden genoemd: supermarkten mogen elkaar informeren over beschikbare voorraden, groothandels in geneesmiddelen mogen hetzelfde doen over de hoeveelheid verkochte artikelen, branches mogen afspraken maken over versoepelde debiteurenbeheer en logistieke dienstverleners mogen samenwerken bij levensmiddelendistributie.

Versoepelde aanpak over de grens

Dat de Nederlandse toezichthouder mogelijkheden ziet voor samenwerking die normaliter onmogelijk is, is niet uniek. Andere landen hanteren tijdelijk ook een versoepelde aanpak. Noorwegen heeft de luchtvaartmaatschappijen voor een periode van drie maanden vrijgesteld van het kartelverbod. Dit moet hen toestaan routes te coördineren om transport van goederen te blijven garanderen. In IJsland vroeg en kreeg de branchevereniging van de toerisme-industrie een tijdelijk uitzondering op het kartelverbod. Het Verenigd Koninkrijk versoepelt per vrijdag 20 maart 2020 tijdelijk concurrentieregels in de supermarktbranche: niet alleen wordt verregaande informatie-uitwisseling toegestaan, maar mogen retailers ook samenwerken om winkels open te houden en distributiecentra en bezorgingsbusjes te delen. 

Toetsingskader

De huidige situatie verdient uiteraard meer houvast dan slechts enkele voorbeelden. Het zou ondernemingen helpen als de ACM een toetsingskader publiceert voor tijdelijke sectorale aanpak in deze pandemie. In het kader van staatssteun heeft de Europese Commissie iets vergelijkbaars gedaan. Tot die tijd moeten ondernemingen het doen met de huidige berichtgeving en de bestaande regelgeving.

In Nederland zullen – anders dan in Noorwegen – ondernemingen niet van het kartelverbod worden vrijgesteld. Samenwerking wordt bekeken in het licht van de omstandigheden van het geval. Een voorafgaande toets aan de mededingingsregels kan dus niet achterwege blijven. 

Bij deze toets kunnen – op basis van de berichtgeving – de volgende vuistregels worden gehanteerd. 

• Is de samenwerking in het kader van de COVID-19 pandemie? 
• Dient deze samenwerking een algemeen belang? 
• Dan zal de samenwerking eerder te rechtvaardigen zijn, als aan de volgende voorwaarden is voldaan:
  • is samenwerking in tijd beperkt?
  • levert de samenwerking voordelen op die de consument ten goede komen; en
  • gaat de samenwerking niet verder dan strikt noodzakelijk?
• Heeft de samenwerking niet tot doel of tot gevolg dat de prijzen van een bepaald product of bepaalde dienst kunstmatig worden verhoogd?

Als op elke vraag het antwoord bevestigend is, dan zou de samenwerking best wel eens kunnen zijn toegestaan. 

Heeft u behoefte aan begeleiding of vragen over of uw samenwerking deze toets daadwerkelijk doorstaat, aarzel dan niet om met ons contact op te nemen.