Maak Wwft standaard onderdeel van bedrijfsproces

De anti-witwasregelgeving is voortdurend in beweging en staat hoog op de agenda van de EU. Dit brengt voor (financiële) ondernemingen veel uitdagingen mee. Zij moeten hun beleid en procedures op orde hebben en ervoor zorgen dat de uitvoering daarvan adequaat is. Up to date kennis van de wet- en regelgeving is dan ook onontbeerlijk. Tessa Penninks, Laurens Pronk en Jeroen Kluizenaar, advocaten binnen de praktijkgroep Banking & Finance bij CMS, vertellen erover. Zij schreven mee aan het handboek 'Wwft-compliant zijn: van theorie naar praktijk'.

Dat de wet- en regelgeving steeds wordt aangepast, laat zien dat fraude en illegale activiteiten zoals witwassen hoog op de agenda van de Europese Unie staan.

Tessa Penninks, geeft leiding aan het Financial Services Team van CMS in Nederland

Maak Wwft standaard onderdeel van bedrijfsproces

De Europese anti-witwasrichtlijnen zijn grotendeels in de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) geïmplementeerd. Deze wet is in 2008 in werking getreden en sindsdien meerdere keren gewijzigd. "Dat de wet- en regelgeving steeds wordt aangepast, laat zien dat fraude en illegale activiteiten zoals witwassen hoog op de agenda van de Europese Unie staan", zegt Penninks.

Toezicht

De Wwft is erop gericht het witwassen van geld en financieren van terrorisme te voorkomen en te bestrijden. Het doel van de wet is de integriteit van financiële ondernemingen en de financiële markten te waarborgen. De Wwft geldt voor alle bedrijven in de financiële sector, inclusief 'nieuwkomers' zoals aanbieders van cryptovaluta, en is daarnaast van toepassing op bepaalde beroepsbeoefenaars buiten deze sector zoals makelaars, belastingadviseurs, notarissen en advocaten.

Verschillende toezichthouders zien toe op de naleving. Zo zijn De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM) verantwoordelijk voor het toezicht op de naleving van de verplichtingen van banken en andere financiële ondernemingen. Andere toezichthouders die toezien op de naleving van de Wwft zijn bijvoorbeeld het Bureau Financieel Toezicht, dat toezicht houdt op onder meer accountants, notarissen en gerechtsdeurwaarders, en de deken van de Nederlandse orde van advocaten.

Risico-gebaseerd

Een belangrijke verplichting is dat een Wwft-plichtige instelling moet beschikken over procedures en maatregelen voor de identificatie en acceptatie van cliënten, ook wel het ‘cliëntenonderzoek’ genoemd. Een andere belangrijke verplichting is het monitoren van transacties, en het zo nodig melden van ongebruikelijke transacties bij de Financial Intelligence Unit-Nederland (FIU). "Deze en ook andere verplichtingen brengen voor Wwft-plichtige instellingen veel uitdagingen mee", zegt Penninks. “De belangrijkste uitdaging is dat de binnen organisaties opgestelde procedures ook daadwerkelijk worden uitgevoerd. Van belang daarbij is de risico-gebaseerde benadering van de Wwft. De wet schrijft niet exact voor hoe een Wwft-plichtige instelling moet handelen. Van ondernemingen wordt verwacht dat ze zelf een risicoanalyse maken." Bij het cliëntenonderzoek worden cliënten geclassificeerd in verschillende risicocategorieën. Alleen als een cliënt is aangemerkt als laag risico volstaat een vereenvoudigd cliëntenonderzoek. "Maar zo’n vereenvoudigd cliëntenonderzoek is geen algemene vrijstelling van verplichting tot het verrichten van het cliëntenonderzoek", waarschuwt Kluizenaar. "Organisaties dienen zich altijd nog aan de basisverplichtingen te houden." Nakoming van de Wwft-verplichtingen kan de relatie tussen financiële ondernemingen en hun klanten direct op scherp zetten. Dit is bijvoorbeeld het geval als een nieuwe klant slechts beperkt wil meewerken aan het cliëntenonderzoek.

Up-to-date

Dat de anti-witwasregelgeving voortdurend wordt gewijzigd vergt eveneens veel inspanningen van organisaties. De ene Europese Anti-witwasrichtlijn, en daarmee de implementatie in nationale regelgeving, is nauwelijks van kracht of een nieuwe is al in aantocht, zegt Pronk. Daarbij wijst hij erop dat de Europese Commissie inmiddels een nieuw pakket aan toekomstige regelgeving heeft geïntroduceerd. Dit pakket bestaat onder meer uit een Europese verordening op het gebied van anti-witwasregelgeving en een verordening die een Europese anti-witwastoezichthouder aanstelt. "Deze verordeningen zullen na inwerkingtreding rechtstreekse werking hebben binnen de lidstaten, wat mogelijk betekent dat een deel van de bepalingen uit de Wwft komt te vervallen." Ook op nationaal niveau komt er nieuwe regelgeving, zoals het Plan van aanpak witwassen, dat in de loop van dit jaar naar de Tweede Kamer wordt gestuurd. Daarin is onder meer een verbod op transacties met contant geld vanaf 3.000 euro opgenomen voor beroeps-of bedrijfsmatige handelaren. Wwft-plichtige instellingen doen er volgens Pronk goed aan zich tijdig op deze ontwikkelingen voor te bereiden en regelmatig hun anti-witwashandboeken en -procedures te herzien.

“Hot topic” is de vraag hoe om te gaan met een kopie paspoort dat in het kader van een cliëntenonderzoek wordt opgevraagd. Wat mag of moet je bewaren, wat moet je afschermen? Moet je een watermerk aanbrengen voordat je een document opslaat? Dit zijn vragen die we in overleg met onze collega’s van de praktijkgroep Data Protection & Privacy beantwoorden.

Laurens Pronk

Samenwerking

Bij het opstellen en updaten kunnen Pronk en zijn collega’s helpen. Ook kunnen cliënten bij CMS terecht voor vragen over mogelijk ongebruikelijke transacties en het al dan niet melden bij de FIU. Bij de melding zelf kan CMS eveneens ondersteuning bieden. Pronk wijst erop dat de Wwft veel verplichtingen kent op basis waarvan persoonsgegevens worden verwerkt. Dit vergt actuele kennis van de privacywetgeving, waaronder de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG), waarin de belangrijkste regels voor de omgang met persoonsgegevens in Nederland zijn vastgelegd. "Hot topic" is volgens hem de vraag hoe om te gaan met een kopie paspoort dat in het kader van een cliëntenonderzoek wordt opgevraagd. Wat mag of moet je bewaren, wat moet je afschermen? Moet je een watermerk aanbrengen voordat je een document opslaat? Dit zijn vragen die we in overleg met onze collega’s van de praktijkgroep Data Protection & Privacy beantwoorden. Ook met kantoorgenoten van CMS in het buitenland is regelmatig contact. Penninks: "Een Nederlandse Wwft-plichtige instelling die activiteiten verricht in het buitenland wil bijvoorbeeld weten hoe een anti-witwasrichtlijn in een andere lidstaat is geïmplementeerd. Dan schakelen wij onze CMS-collega’s daar in, en zij kunnen weer van onze expertise gebruikmaken."

Toegevoegde waarde

"Onze toegevoegde waarde is dat we kunnen meedenken vanuit onze ervaring”, zegt Penninks. Zo zien ze de laatste tijd “een stroom aan rechtszaken” over de opzegging door banken van bankrelaties, onder invloed van de Wwft. “Voor klanten heeft zo’n opzegging meestal tot gevolg dat ze bij deze bank geen betaalrekening meer kunnen hebben, en vaak kunnen ze daarna ook lastig bij andere banken terecht. Steeds vaker stappen deze bedrijven dan naar de rechter, die een belangenafweging maakt."

Financiële ondernemingen houden zich bezig met de-risking en voelen zich genoodzaakt om zich steeds kritischer op te stellen bij het aangaan van nieuwe klantrelaties, aldus Penninks, waardoor - mede door de uit de Wwft voortvloeiende verplichtingen maar ook de op de financiële ondernemingen rustende zorgplicht - een spanningsveld is ontstaan. Interessant daarbij is een recent arrest van de Hoge Raad. Daarin ging het over een vordering van een saunaclub tot herstel van de bankrelatie na opzegging wegens onder meer witwasrisico. De Hoge Raad oordeelde dat op banken op grond van hun maatschappelijke positie ook ten aanzien van niet-consumenten de verplichting kan rusten om een betaalrekening aan te bieden. Daarbij weegt zwaar dat het zonder betaalrekening vrijwel onmogelijk is om deel te nemen aan het maatschappelijk verkeer en een bedrijf te exploiteren. "In de Wwft is al een recht op een basisbetaalrekening voor consumenten opgenomen. De vraag rijst nu of we ook naar zo’n basisrecht gaan voor ondernemingen", aldus Penninks.

Daarnaast kan schending van de Wwft door een financiële onderneming een antecedent opleveren voor haar bestuurders. Dit kan tot problemen leiden bij bestuurderstoetsingen door de AFM en DNB.

Jeroen Kluizenaar

Grote gevolgen

Niet-naleving van de Wwft kan grote gevolgen hebben, benadrukt Kluizenaar. Wwft-plichtige instellingen kunnen hoge boetes opgelegd krijgen. Reputatieschade ligt daarbij op de loer. DNB is namelijk in beginsel verplicht om alle besluiten tot het opleggen van een bestuurlijke sanctie openbaar te maken. Schending van de Wwft kan bovendien ook voor individuele bestuurders grote gevolgen hebben. Ook feitelijk leidinggevenden lopen het risico persoonlijk beboet of zelfs strafrechtelijk vervolgd te worden. Daarnaast kan schending van de Wwft door een financiële onderneming een antecedent opleveren voor haar bestuurders. "Dit kan tot problemen leiden bij bestuurderstoetsingen door de AFM en DNB."

Standaard onderdeel

Het is dan ook van groot belang dat de beleidsbepalers in een Wwft-plichtige instelling het belang van de Wwft onderschrijven, concludeert Penninks. "Zij kunnen het verschil maken bij het vaststellen en uitvoeren van procedures. Bij de implementatie zullen de verantwoordelijke audit- en compliance-functionarissen een essentiële rol vervullen. Daarnaast is voor hen een belangrijke rol weggelegd bij het maken van de juiste risicoanalyses. Ook hierbij kunnen wij organisaties helpen."

"De Wwft zou een standaard onderdeel moeten zijn van het bedrijfsproces en de bedrijfscultuur", zegt Kluizenaar tot slot. “Dat vergt veel inspanningen, maar is voor een correcte naleving van de wet noodzakelijk."

Webinar: Wwft-compliant zijn: van theorie naar praktijk

Dat de Wet ter voorkoming van Witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) een belangrijker thema is dan ooit, is duidelijk. Daarom bundelden CMS, EY en Company.info de krachten. Samen ontwikkelden we het handboek ‘Wwft-compliant zijn: van theorie naar praktijk’. Tijdens het webinar op donderdag 19 mei 2022 (12.00 - 13.00 uur) maken we een verdiepingsslag op het handboek. We geven u op een interactieve manier handvatten waarmee u compliance processen (beter) kunt inrichten.
Aanmelden voor het webinar kan hier.

19/05/2022

Wwft-compliant zijn: van theorie naar praktijk

Dat de Wet ter voorkoming van Witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) een belangrijker thema is dan ooit, is duidelijk. Daarom bundelden CMS, EY en Company.info de krachten. Samen ontwikkelden we het hand­boek ‘Wwft-com­pli­ant zijn: van theorie

Evenement Webinars