Kans­spel­au­to­ri­teit: loot boxes kunnen onder reikwijdte Wet op de kansspelen vallen

De Kansspelautoriteit heeft op 19 april 2018 een onderzoek gepubliceerd met betrekking tot een aantal populaire spellen en loot boxes. Een loot box is een soort virtueel schatkist. Het onderzoek richtte zich onder meer op spellen waarin spelers loot boxes kunnen aanschaffen met echt geld en waaruit vervolgens voorwerpen tevoorschijn komen die de speler al dan niet verder kan verhandelen.

Ingevolgde artikel 1 van de Wet op de kansspelen (Wok) is het verboden een kansspel aan te bieden zonder vergunning. Er is sprake van een kansspel indien een (i) een prijs kan worden gewonnen en (ii) de deelnemers geen invloed kunnen uitoefenen op de winnaar(s). Onder de Wok is het aanbieden van kansspelen alleen toegestaan met een vergunning. De kansspelautoriteit oordeelt in haar onderzoek dat loot boxes onder de definitie van artikel 1 van de Wok kunnen vallen en bepaalde loot boxes daarmee op dit moment zijn verboden in Nederland. Voor dergelijke loot boxes kan momenteel geen vergunning worden verkregen.

Daarnaast oordeelde de Kansspelautoriteit dat er een mogelijk verband is tussen loot boxes en de ontwikkeling van verslaving. De Kansspelautoriteit roept daarom op de verslavingsgevoelige elementen (‘bijna –winst’ effecten, visuele effecten, mogelijkheid om snel achter elkaar loot boxes te blijven openen en dergelijke) uit de spellen te verwijderen alsmede om maatregelen te nemen om kwetsbare groepen uit te sluiten.

Definitie van kansspel
Allereerst moet sprake te zijn van een kanselement. Artikel 1 van de Wok bepaalt dat de aanwijzing van de winnaar dient te geschieden door enige kansbepaling waarop de deelnemers geen invloed kunnen uitoefenen, bijvoorbeeld het gooien van een dobbelsteen of het openen van een schatkist. De rechtbank Den Haag heeft bepaald dat pas sprake is van een behendigheidsspel wanneer de meerderheid van de deelnemers overwegende invloed uitoefenen op de winnaar(s). Het is dus lastig een concrete grens aan te wijzen waarop een behendigheidsspel overgaat in een kansspel en vice versa. Volgens de kansspelautoriteit voldoen loot boxes aan het kanselement zodra er door de speler geen invloed kan worden uitgeoefend op hetgeen uit de loot boxes komt.

Daarnaast moet sprake zijn van een 'prijs'. Hoewel de Kansspelautoriteit zelf niet tot een alomvattende definitie komt voor dit begrip, wordt de best hanteerbare definitie gegeven in artikel 3 lid 2 en 3 van de Wet op de kansspelbelasting. Deze komt er kort gezegd op neer dat sprake moet zijn van goederen waaraan in het economische verkeer een waarde kan worden toegerekend en die deelnemers ten dele kunnen vallen door deelname. Dit betekent dat het voorwerp dat of de eigenschap die uit een loot box wordt verkregen onder de definitie van prijs valt als deze overdraagbaar is en aldus een economische waarde vertegenwoordigt.

Conclusies van de Kansspelautoriteit
De conclusie van de kansspelautoriteit is dat een aantal wereldwijde populaire spellen een onderdeel (hier: loot box) bevatten die in strijd zijn met de Wok omdat zij op basis van het voornoemde kwalificeren als "kansspel". Dit betreft loot boxes (i) waarbij de speler geen invloed kan uitoefenen op hetgeen uit de loot box komt en (ii) waarbij de inhoud van de loot box – binnen of buiten het spel (bijvoorbeeld op platfoms van derde partijen) al dan niet voor geld - overdraagbaar is.

Hoewel de autoriteit geen namen noemt, rapporteert de NOS dat het zou gaan om de vier spellen FIFA, Dota 2, PlayerUnknown's BattleGrounds en Rocket League. Dit betekent dat er strikt genomen een vergunning nodig is om loot boxes te kunnen gebruiken in dergelijke spellen die in Nederland worden aangeboden. Op dit moment is de kansspelmarkt nog gesloten en is het niet mogelijk om dergelijke vergunning te verkrijgen. De verwachting is dat op enige termijn het wetsvoorstel kansspelen op afstand wordt aangenomen waardoor de markt wordt geopend en vergunning voor bijvoorbeeld Loot boxes kunnen worden verkregen.

Tot die tijd is het aanbieden van dergelijke, verhandelbare, loot boxes in Nederland strikt verboden. De Kansspelautoriteit heeft inmiddels de aanbieders van een aantal spellen die loot boxes aanbieden gevraagd om de Loot boxes uit hun spellen te verwijderen of aan te passen. Daarnaast is aangegeven dat zij vanaf 20 juni 2018 handhavend zal gaan optreden. Voor spelaanbieders is het belang groot nu zij een groot deel van hun omzet behalen uit onder andere loot boxes en vergelijkbare elementen. De vraag is of de Kansspelautoriteit ook daadwerkelijk gaat optreden indien spelaanbieders dit niet doen. De tijd zal dit leren. Voor nu heeft de Kansspelautoriteit in ieder geval een duidelijke waarschuwing gegeven aan spelaanbieders.