Onteigening op grote schaal voor realisatie EHS

De belangrijkste ontwikkelingen in de totstandkoming van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) zijn op dit moment: de aanleg van robuuste verbindingen en het stimuleren van particulier en agrarisch natuurbeheer. De grondwerving om de EHS te realiseren is vooralsnog echter op vrijwillige basis. Is dit voldoende of wordt er door de overheid gezocht naar andere opties om de EHS te realiseren? Is onteigening wellicht een dreiging?

Op 24 januari 2008 heeft de Raad voor het Landelijk Gebied haar advies 'De mythologie van onteigening' aan het kabinet aangeboden. Volgens de Raad zal het toepassen van onteigening ervoor zorgen dat de doelen van het natuurbeleid sneller, beter en efficiënter worden gerealiseerd. Vooralsnog heeft het kabinet het advies van de Raad voor het Landelijk Gebied om vaker en sneller grond te onteigenen niet overgenomen. Voor het kabinet is onteigening voor natuur en groen pas aan de orde als alle andere opties niet succesvol blijken. De Dienst Landelijk Gebied zet onteigening als instrument voor grondverwerving voor EHS dan ook zeer weinig in. Onlangs heeft Gedeputeerde Staten van de Provincie Friesland het voorstel gedaan om onteigening van landbouwgrond ten behoeve van natuuraankopen mogelijk te maken. Is het moment nu echter aangebroken om onteigening voor EHS wel op grote schaal in te zetten?

Mocht onteigening op grote schaal worden gehanteerd om de grondwerving voor EHS te realiseren, wat zijn dan de gevolgen voor grondeigenaren en met name voor agrariërs die in de betreffende gebieden veel grond bezitten? Tegen een onteigening valt vanwege het publieke belang dat gediend wordt, juridisch niet zoveel te beginnen. De onteigeningsregelgeving is er wel op gericht om de gedupeerde zo goed als mogelijk schadeloos te stellen. Toch kan als de overheid en de agrariër geen overeenstemming over de grondprijs bereiken, een lange procedure het gevolg zijn. Die procedure heeft dan als doel om - eventueel na het uitbrengen van advies door deskundigen – een reële prijs voor de onteigende grond vast te stellen.

Het wachten is op de volgende stap van de overheid of zij onteigening daadwerkelijk op grote schaal als instrument willen gaan inzetten voor grondwerving om EHS te realiseren. Met name voor grondeigenaren dan wel agrariërs, zit er, vooral prijstechnisch en voor wat betreft de kosten van juridische bijstand, aan onteigening van landbouwgrond voor natuurdoeleinden een flink aantal haken en ogen. Overleg tussen de betrokken partijen lijkt in ieder geval gewenst.