Home / Publicaties / Mededingingsrecht: een greep uit de relevante ontwikkelingen...

Mededingingsrecht: een greep uit de relevante ontwikkelingen - november en december 2021

25/01/2022

Onderstaand treft u een overzicht aan van een aantal relevante ontwikkelingen op het gebied van het mededingingsrecht.

In het kort:

  • De Autoriteit Consument & Markt (“ACM”) vestigt de aandacht onverminderd op de zorgsector: de ACM publiceert op 19 november 2021 een consultatiedocument over concentratietoezicht in de verpleeghuiszorg. Op 20 december 2021 publiceert de ACM bovendien een tussenstand in haar onderzoek naar de werking van de mededingingsregels in verband met ICT-dienstverlening in de zorg. Een conceptleidraad zal naar verwachting medio 2022 ter consultatie worden gepubliceerd (zie over de aankondiging van de leidraad de Newsflash mei-juli 2021).
     
  • In de periode november-december 2021 neemt de ACM één tweede fase-besluit en verwijst een andere zaak naar de tweede fase. Aan Bergman Clinics wordt op 23 december 2021 geen vergunning verleend om Mauritskliniek over te nemen. Daarnaast is  voor de overname van Landal door Roompot een vergunning nodig, zo besluit de ACM op 29 november 2021. De concentratie zou de mededinging kunnen belemmeren op de Nederlandse markten voor (i) vakantieaccommodaties op vakantieparken of een deel daarvan en (ii) verkoop- en marketingdiensten voor vakantieparken.
     
  • Op 1 december 2021 maakt de ACM bekend dat zij een mogelijk kartel in de voedselverwerkingssector onderzoekt en invallen heeft gedaan bij verschillende bedrijven in Nederland. Sinds 2019 doet de ACM onderzoek naar een mogelijk kartel in de agrarische sector. Dat onderzoek loopt ook nog.
     
  • Op 3 november 2021 publiceert de ACM haar besluit van 15 oktober 2021 op het bezwaar van de Orde van Register Adviseurs Nederland (OvRAN). De ACM verklaart ongegrond het bezwaar van OvRAN tegen de afwijzing van haar handhavingsverzoek over vermeend mededingingsbeperkend handelen van de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA), al dan niet in samenwerking met de  'Big Four'.
     
  • Op 12 november 2021 maakt de ACM bekend dat zij onderzoek instelt naar de marktwerking op de grondmarkt. Bij een eerste verkenning concludeerde de Radboud Universiteit in opdracht van de ACM dat de grondmarkt "veel onvolkomenheden kent" die van invloed zijn op de woningbouwmarkt.
     
  • Vanaf 1 november 2021 handhaaft de ACM de nieuwe Wet oneerlijke handelspraktijken (OHP) landbouw- en voedselvoorzieningsketen waarmee Nederland uitvoering geeft aan een EU-richtlijn. De wet beoogt leveranciers van landbouw- en voedingsproducten (zoals boeren, tuinders en vissers) te beschermen tegen grote en geconcentreerde afnemers. Als er sprake is van een overtreding – zoals het op korte termijn annuleren van de levering van bederfelijke producten, het te laat betalen van de leverancier of het eenzijdig wijzigen van de leveringsvoorwaarden – kan de ACM aan de afnemer een boete opleggen.

ACM verplicht Apple voorwaarden App Store aan te passen
24 december 2021

De ACM legt bij besluit van 24 december 2021 een last onder dwangsom op aan Apple voor de overtreding van artikel 102 Verdrag betreffende de werking van de EU ("VWEU") en artikel 24 Mededingingswet ("Mw") in verband met misbruik van haar economische machtspositie. Apple legt onredelijke voorwaarden op  aan datingapp-aanbieders die gebruik maken van haar App Store. 

De ACM overweegt dat Apple de aanbieders van datingapps verplicht om aankopen die via de app worden gedaan (in app-aankopen) uitsluitend via het betaalsysteem van Apple zelf af te ronden. Andere betaalmogelijkheden zijn niet toegestaan. App-aanbieders moeten de mogelijkheid hebben om in hun app te verwijzen naar betaalmogelijkheden buiten de app, aldus de ACM. 

Op 24 december 2021 wijst de voorzieningenrechter van de rechtbank Rotterdam de verzoeken van Apple om een voorlopige voorziening deels af. Het verzoek van Apple was gericht tegen het besluit zelf en tegen de publicatie ervan. Op dezelfde dag publiceert de ACM een samenvatting van het bestreden besluit. Apple zal, indien zij de overtreding niet voor 15 januari 2022 heeft beëindigd, een dwangsom verschuldigd zijn van € 5 miljoen per week met een maximum van € 50 miljoen.

De ACM had in 2019 al aangekondigd dat zij een onderzoek zou instellen naar Apple. Aanleiding hiervoor was de marktstudie van de ACM naar app stores (zie hierover de Newsflash april-mei 2019). 

ACM 24 december 2021 (ACM/19/035630) – samenvatting besluit
Rechtbank Rotterdam 24 december 2021 (ECLI:NL:RBROT:2021:12851) – uitspraak voorlopige voorziening
ACM 11 april 2019 (ACM/18/032693) – ACM market study into mobile app stores (alleen beschikbaar in het Engels)

ACM publiceert sanctiebesluit verticale prijsbinding Samsung 
24 december 2021

De ACM publiceert het volledige (niet-vertrouwelijke) sanctiebesluit van 14 september 2021 waarin zij een boete van bijna € 40 miljoen oplegt aan Samsung Electronics Benelux B.V. ("Samsung") voor overtreding van het kartelverbod in artikel 101 VWEU en artikel 6 Mw in de periode januari 2013 tot en met december 2018. Samsung heeft gedurende de inbreukperiode (online-)verkoopprijzen van televisies met een zevental grote detailhandelaren in Nederland afgestemd. Eerder had de ACM al een samenvatting van dit besluit gepubliceerd (zie hier de Newsflash augustus-oktober 2021). 

Uit het besluit volgt onder andere dat Samsung ten tijde van de inbreuk een duidelijk compliance-beleid had dat onder andere zag op verticale prijsbinding. De ACM oordeelt dat die "aanzienlijke compliance-inspanningen" niet hebben kunnen verhinderen dat Samsung het kartelverbod heeft overtreden. Uit de contacten met de detailhandelaren (i.e. inhoud, frequentie en intensiteit) leidt de ACM af dat Samsung de verwachting had dat de detailhandelaren zich aan de geadviseerde prijzen zouden houden of zich daardoor ten minste in belangrijke mate laten leiden, aldus de ACM. Het beroep van Samsung op haar compliance beleid staat niet aan verwijtbaarheid in de weg. 

De zaak markeert een belangrijke koerswijziging voor de ACM: in 2018 kondigde zij aan zich meer op verticale afspraken te willen richten, met name verticale prijsbinding. Het is de eerste keer in meer dan twintig jaar dat de ACM een boete oplegt voor een verticale overtreding  in relatie tot prijzen. Hiermee sluit de ACM zich aan bij de aanpak van de Europese Commissie en andere nationale toezichthouders. 

Wenst u meer informatie te ontvangen over welke afspraken wel en beter niet in de relatie met afnemers of leveranciers kunnen worden gemaakt, aarzel dan niet contact op te nemen met de mededingingsadvocaten van CMS. 

ACM 14 september 2021 (ACM/20/040569) – besluit
Website ACM 29 september 2021 – video en adviesprijstool

Sport en mededingingsrecht: vordering tegen centralisering prijzenmanagement in de professionele wielersport onvoldoende onderbouwd
15 december 2021

De rechtbank Zeeland-West-Brabant wijst de vorderingen van Cycling Services tegen wielersportverenigingen Union Cycliste Internationale ("UCE") en Cyclistes Professionnels Associés ("CPA") in het geheel af. Cycling Services is een Nederlandse onderneming die professionele wielersportdiensten aanbiedt aan wedstrijdorganisaties, wielrenners, ploegen, bonden en media.

Cycling Services meende dat UCE en CPE beiden inbreuk hebben gemaakt op het kartelverbod in artikel 101 VWEU en/of het verbod om misbruik te maken van een economische machtspositie in artikel 102 VWEU door in 2019 te besluiten om hun prijzenmanagement te centraliseren. Sinds de start van het wielrenseizoen van 2019 verloopt het management van prijsgelden voor wielrennen conform een gecentraliseerd prijzenmanagementsysteem waarbij het gebruik van een bepaald platform verplicht is. Cycling Services is  van mening dat het verplicht stellen van het gebruik van dit platform de dienstverlening door derden feitelijk onmogelijk maakt. 

De rechter oordeelt dat het besluit van UCE en CPA geen mededingingsbeperkende strekking heeft. Daarnaast heeft Cycling Services onvoldoende onderbouwd dat de relevante markt kan worden afgebakend waardoor de rechtbank niet kan toekomen aan de beoordeling van de mededingingsrechtelijke gevolgen. Er is derhalve geen sprake van een overtreding van het kartelverbod. 

De rechter oordeelt ook dat er onvoldoende informatie is aangevoerd om te beoordelen of er sprake is van misbruik van een economische machtspositie door UCI dan wel CPA. 

Rechtbank Zeeland-West-Brabant 15 december 2021 (ECLI:NL:RBZWB:2021:6501)

 ACM verklaart het bezwaar van vier sigarettenproducenten ongegrond
25 november 2021

Op 21 december 2021 publiceert de ACM haar besluit op het bezwaar van vier sigarettenproducenten die zij op 27 mei 2020 had beboet met € 82 miljoen voor het indirecte uitwisselen van concurrentiegevoelige informatie. Het oorspronkelijke boetebesluit werd gepubliceerd op 29 september 2020 en heeft veel aandacht gegenereerd omdat het ging om de indirecte uitwisseling van informatie. Het was de eerste keer dat die tot  de overtreding van het kartelverbod leidde (zie de Newsflash juli t/m september 2020). De bezwaren van de ondernemingen  worden ongegrond verklaard. 

De sigarettenproducenten hadden in bezwaar onder andere het eigen (financiële) belang van hun afnemers bij de informatie-uitwisseling benadrukt. De informatie waar het over ging – in de woorden van de ACM: "toekomstige en gedetailleerde prijsinformatie" – werd uitgewisseld via verschillende afnemers. De afnemers zelf werden door de ACM niet beboet. Daarnaast maakten zij bezwaar tegen de juridische kwalificatie van het gedrag en de hoogtes van de boetes. Het bezwaar van de sigarettenproducenten was ook gericht tegen de wijze waarop de procedure was ingericht en zag dus ook op de publicatiebesluiten van de ACM van juni 2020. Tegen de publicatiebesluiten waren de ondernemingen eerder in kort geding tevergeefs opgekomen.

In bijlage 1 bij het besluit worden de verweten handelingen van de ondernemingen chronologisch uiteengezet. Bijlage 2 geeft een overzicht van de stappen die de ACM heeft genomen in het kader van haar onderzoek. 

ACM 25 november 2021 (ACM/UIT/565336) – besluit op  bezwaar
ACM 29 september 2020 (nieuwsbericht) – publicatie boetebesluit
ACM 27 mei 2020 (ACM/UIT/534410) – boetebesluit

Auteurs

Portret vanEdmon Oude Elferink
Edmon Oude Elferink
Partner
Amsterdam
Merle Temme