Antitrust, Competition & Trade update: juli en augustus 2023

In het kort

Op 3 juli 2023 waarschuwt de ACM verschillende leveranciers van baby- en kinderproducten. De ACM ontvangt veel signalen dat de leveranciers in deze sector druk uitoefenen op winkeliers om de verkoopprijzen van hun producten kunstmatig hoog te houden. Dat is verboden. Het is voor leveranciers slechts toegestaan om winkeliers een vrijblijvende adviesprijs te geven voor hun producten. De ACM heeft een adviesprijscheck voor winkeliers en leveranciers opgesteld.

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft Laediant in 2021 een boete opgelegd. De farmaceut heeft tussen 2017 en 2019 misbruik gemaakt van haar machtspositie door excessieve prijzen voor het geneesmiddel CDCA-Laediant te hanteren. De ACM oordeelt in een besluit op bezwaar (gepubliceerd op 11 juli 2023) dat de farmaceut Laediant geen machtspositie had gedurende de vier maanden waarin het Amsterdam UMC een alternatief voor CDCA-Laediant aanbood. De ACM verkort de periode van de inbreuk door Laediant en verlaagt de hoogte van de opgelegde boete.

Op 12 juli 2023 bestraft de ACM twee producenten van verkeersborden, Brimos en Agmi, voor het overtreden van het kartelverbod. Er zijn verboden prijsafspraken gemaakt in het kader van vier aanbestedingen (bid-rigging). Wegens clementie is aan Brimos geen boete opgelegd. De boete voor Agmi is door de ACM vastgesteld op EUR 56.000.

De ACM publiceert op 14 juli 2023 een Concept Leidraad Brancheorganisaties en zorgcontractering waarin de mogelijkheden en grenzen uiteengezet gezet worden voor brancheorganisaties in de zorgsector om hun leden, zorgaanbieders en zorgverzekeraars, bij te staan in individuele onderhandelingen over de zorgcontractering. Er bestaat namelijk volgens onderzoek veel onduidelijkheid over de ruimte die brancheorganisaties daarbij hebben. De ACM geeft aan dat brancheorganisaties hun leden niet mogen voorzien van mogelijk concurrentieverstorende adviezen en informatie.

Op 15 augustus 2023 besluit Rechtbank Amsterdam prejudiciële vragen te stellen aan het Hof van Justitie van de Europese Unie in een WAMCA-procedure (een procedure ten behoeve van het afhandelen van massaschadeclaims) die is gestart door drie stichtingen jegens Apple. De stichtingen eisen vergoeding van de schade die is geleden doordat Apple misbruik zou hebben gemaakt van haar machtspositie op de app-markt. Dat misbruik bestond uit het hanteren van excessieve prijzen voor app-distributie en betalingsverwerking. De prejudiciële vragen gaan met name over de plaats van het schadeveroorzakend handelen door Apple nu de aankopen online hebben plaatsgevonden.

De ACM verkondigt op 18 augustus 2023 dat zij het onderzoek van de Commissie naar de overname van Autotalks door Qualcomm ondersteunt. Qualcomm is een wereldwijd actieve chipfabrikant, die ook chips produceert voor rijhulpsystemen.  Autotalks is een kleine onderneming met veelbelovende technieken voor rijhulpsystemen. Op basis van artikel 22 Concentratiecontroleverordening kan de Commissie overnames die de omzetdrempels voor het bestaan van een meldingsplicht niet overschrijden niettemin onderzoeken. Een verzoek daartoe is ten aanzien van deze transactie door vijftien lidstaten gedaan.

Op 29 augustus 2023 publiceert Martijn Snoep, de voorzitter van de ACM, een blog waarin hij verzoekt om meer instrumenten tegen marktmacht. Snoep geeft aan dat de ACM over onvoldoende middelen beschikt om effectief in te grijpen tegen marktmacht. Volgens hem leidt markmacht tot minder economische dynamiek en minder welvaart. Marktmacht zou, evenals overheidsmacht, gespreid moeten zijn. De ACM wil ook kunnen ingrijpen zonder dat er sprake moet zijn van kartelvorming of misbruik van een machtspositie. Bijvoorbeeld in het geval dat er in een markt een oligopolie heerst waardoor bedrijven minimale beweegredenen hebben voor het investeren in kwaliteit of innovatie.

Rechtbank Rotterdam bevestigt kartelboetes aan sigarettenfabrikanten wegens concurrentievervalsing

De Rechtbank Rotterdam oordeelt op 18 juli 2023 dat de ACM terecht boetes heeft opgelegd aan vier sigarettenfabrikanten. Deze boetes bedragen in totaal ruim EUR 82 miljoen. De boetes zijn opgelegd omdat de fabrikanten tussen 2008 en 2011 indirect concurrentiegevoelige informatie hebben uitgewisseld via afnemers. Dat gebeurde door middel van prijslijsten die via de groothandels met elkaar gedeeld werden. Op die manier raakten de fabrikanten op de hoogte van elkaars consumentenprijzen voordat de sigarettenpakjes in de winkel lagen.

De accijnswetgeving schrijft voor dat  sigarettenfabrikanten eenzijdig de prijzen van hun sigaretten voor de verkoop aan consumenten bepalen en dat sigaretten dan ook niet voor een andere prijs verkocht mogen worden. Zodoende kost hetzelfde pakje sigaretten in alle winkels in Nederland hetzelfde.  In dit kader informeren de fabrikanten de groothandels over voorgenomen prijswijzigingen door prijslijsten enkele weken voor doorvoering daarvan toe te sturen. Op die manier kunnen de groothandels hun verkoopsystemen alvast aanpassen. Gedurende de inbreukperiode hebben groothandels de prijslijsten die zij van de ene fabrikant ontvingen doorgestuurd aan concurrerende fabrikanten vóórdat de nieuwe consumentenprijzen van kracht werden.

Volgens de ACM bestond er onder de sigarettenfabrikanten een praktijk van het voortdurend ontvangen, actief opvragen en gebruiken van gedetailleerde prijsinformatie van en door de fabrikant op een moment dat de prijzen nog niet publiekelijk bekend waren. Deze informatiestromen stelden de fabrikanten in staat om rekening te houden met andermans prijzen bij het bepalen van hun eigen prijzen en strategisch beleid. De fabrikanten hebben feitelijk samengewerkt en aldus het kartelverbod geschonden.

De fabrikanten stellen in het kader van hun beroep dat de ACM de intentie bij de coördinatie en samenwerking niet heeft bewezen. Daarnaast betoogden de fabrikanten dat de maatstaf die de ACM hanteert voor hen tot een onwerkbare en onaanvaardbare situatie zou leiden. De prijscommunicatie in de verticale relatie zou namelijk al snel een schending van het kartelverbod kunnen opleveren, terwijl deze prijscommunicatie legitiem is. De reden daarvoor zijn de voorschriften uit de accijnswetgeving en commerciële belangen.

De rechtbank volgt het betoog van de fabrikanten niet en is van oordeel dat de ACM voldoende heeft bewezen dat de fabrikanten op de hoogte waren van de praktijk van indirecte informatie-uitwisseling, dat zij daarvan gebruik maakten door hun marktgedrag te baseren op de uitgewisselde informatie en dat zij daarmee het kartelverbod hebben overtreden. Het beroep is ongegrond en de boete blijft in stand.

Rechtbank Rotterdam 18 juli 2023 (ECLI:NL:RBROT:2023:6240)

ACM wijst vergunningsaanvragen van Mediq en Bergman af

Op 10 februari 2021 meldde Mediq de beoogde overname van Eurocept. Na een eerste en tweede fase onderzoek weigerde de ACM op 23 december 2021 een vergunning voor de overname te verlenen.

Op 24 maart 2023 vernietigde de Rechtbank Rotterdam het verbodsbesluit van de ACM en verwees de zaak terug naar de ACM. In de tussentijd waren de omstandigheden evenwel gewijzigd. De eigenaar van Eurocept had namelijk meteen na de uitspraak van de rechtbank in de media aangegeven de aandelen in Eurocept niet langer te willen verkopen aan Mediq. De ACM concludeert daarop dat partijen niet langer uitvoering zullen geven aan het voornemen tot concentratie waar destijds een vergunning voor is aangevraagd. Daarnaast is het ook feitelijk onmogelijk geworden om uitvoering te geven aan die specifieke transactie, omdat een van de twee aandeelhouders van Eurocept in de tussentijd al haar aandelen aan de andere aandeelhouder had verkocht. Daarmee is er niet langer sprake van een voldoende concreet voornemen om een concentratie tot stand te brengen waarvoor een vergunning is vereist. De gevraagde vergunning wordt daarom geweigerd.

Dit sluit aan bij een andere vergunningsweigering van de ACM van 7 augustus 2023. De Rechtbank Rotterdam heeft het concentratiebesluit van de ACM over de overname van Mauritskliniek door Bergman Clinics vernietigd (zie vorige newsflash). Nu het besluit was vernietigd, lag de bal weer bij de ACM om een nieuw besluit op de aanvraag te nemen. Ook hier bleken er gewijzigde omstandigheden te zijn. De aandeelhouder van Mauritskliniek had namelijk haar belang in Mauritskliniek verkocht en was daardoor geen eigenaar meer van Mauritskliniek. De gemachtigde van Bergman heeft de ACM telefonisch geïnformeerd dat Bergman niet meer het voornemen had de concentratie tot stand te brengen.

De ACM concludeer dat er niet langer sprake is van een voldoende concreet voornemen om een concentratie tot stand te brengen waarvoor een vergunning is vereist. Deze vergunning wordt daarom eveneens geweigerd.

Aanvraag van Mediq om vergunning afgewezen om Eurocept Homecare en Excellent Clinics over te nemen | ACM.nl

Aanvraag van Bergman Clinics om vergunning afgewezen om Mauritskliniek over te nemen | ACM.nl